มัสยิดในประเทศไทยที่เก่าแก่มากที่สุดที่ยังคงอยู่ในปัจจุบัน

มัสยิดตะโละมาเนาะ
(Talo Mano Mosque)
หรือ มัสยิดวาดีลฮูเซ็น เป็นศาสนสถานในศาสนาอิสลามแห่งหนึ่ง
ตั้งอยู่ที่ หมู่ 1 บ้านตะโละมาเนาะ ตำบลลุโบะสาวอ อำเภอบาเจาะ
จังหวัดนราธิวาส บริเวณเชิงเขาบูโด มัสยิดแห่งนี้สร้างด้วยเครื่องไม้ดั้งเดิม
ที่มีความงดงามและเก่าแก่แห่งหนึ่งของโลกมลายู (Nusantara)
ภายในเป็นที่เก็บรักษาพระคัมภีร์อัลกุรอานซึ่งเขียนด้วยลายมือ
ของวันฮุซเซน อัซซานาวี อิหม่ามคนแรกของมัสยิด
และยังเป็นมัสยิดที่มีสถาปัตยกรรมผสมผสานกันระหว่างมลายู ไทย และจีน

ชื่อมัสยิดมาจากคำมลายูว่า "ตะโละ" (teluk) แปลว่าอ่าว
กับคำว่า "มาเนาะ" (manok) ซึ่งเป็นชื่อพรรณไม้ท้องถิ่นชนิดหนึ่ง
มีมากริมลำธารใกล้มัสยิด จึงมีความหมายว่า "บริเวณที่มีต้นมาเนาะ"
แต่บางแห่งเชื่อว่า "มาเนาะ" เป็นคำมลายูเก่า แปลว่านกหรือไก่
ส่วนชื่อมัสยิดวาดีลฮูเซ็น ตั้งตามนามของวันฮุซเซน อัซซานาวี

มัสยิดตะโละมาเนาะสร้างด้วยไม้ตะเคียนที่มีอยู่มากในป่าบูโด
อาคารแบ่งเป็นสองหลังติดกัน มีเสาไม้ 26 ต้น เสามีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยม
ขนาด 10x10 นิ้ว พื้นหนา 2 นิ้ว สร้างด้วยศิลปะมลายู ไทย และจีน
มีหลังคาทรงจั่ว ปลายปั้นลมเป็นแบบมลายูตรังกานู
มีผนังฝาลูกฟัก และยกใต้ถุนสูง ใช้การสลักไม้แทนตะปู

มัสยิดแห่งนี้ปรากฏหลักฐานว่าถูกสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2167
ปัจจุบันมีอายุ 399 ปี ถือเป็นมัสยิดที่เก่าแก่ที่สุด
ที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในพื้นที่ประเทศไทย