รู้จัก "ไลเคน" (Lichen) พืชชนิดแรกบนโลก

"โลก" กำเนิดขึ้นมาเมื่อหลายพันล้านปีก่อน เริ่มจากที่เป็นของเหลวหนืดร้อนที่ถูกชนด้วยอุกกาบาตตลอดเวลา เมื่อโลกค่อย ๆ เย็นตัวลง จึงเกิดการผนึกรวมตัวกันของวัสดุต่าง ๆ ประกอบเป็นโลกที่แบ่งเป็น 3 ชั้นด้วยกัน ชั้นในสุด "ชั้นแก่นโลก" บริเวณกลางๆ เรียก "เนื้อโลก" และบริเวณที่เราอยู่อาศัยคือ "เปลือกโลก" และแต่เดิมนั้นพื้นที่เปลือกโลกเป็น "หิน" ซึ่งเกิดจากแร่หลายชนิดที่แข็งตัวรวมกันเป็นก้อน มีองค์ประกอบของแร่ ธาตุ ขนาด ผิวสัมผัส สีสันแตกต่างกันไป เมื่อเห็นได้รับความร้อนจากแสงอาทิตย์ในเวลากลางวัน ได้รับความเย็นฝนเวลากลางคืนนานวันเข้าหินจึงเกิดการแตกตัวเป็นอานุภาพเล็ก ๆ เมื่อเล็กมาก ๆ จนเป็นผงก็จะเกิดการดึงดูดความชื่นเข้ามา เมื่อมีเซลล์สืบพันธุ์ของพืชชั้นต่ำปลิวเข้ามาตก การกำเนิดพืชนิดแรกของโลกก็เริ่มเกิดขึ้น และนั่นก็คือ "ไลเคน" (Lichen) 

"ไลเคน" มีลักษณะเป็นแผ่นอยู่บนสิ่งที่เกาะสังเกตง่าย ๆ คือคราบเป็นสี ๆ ที่เกาะอยู่ตามหินบนที่ชื้น ถ้าในปัจจุบันก็จะเห็นที่เกาะอยู่ตามเปลือกไม้หรือวัตถุที่มันเกาะอยู่เป็นสีๆ แต่จุดเริ่มต้นของ "ไลเคน" คือเกาะอยู่บนหินเปลือกโลก จึงเป็นพืชชนิดแรกบนโลกของเรา เมื่อไลเคนเจริญเติบโตรากก็จะชอนไชเข้าไปในหินจนหินเกิดการแตกตัวมากขึ้น ในส่วนที่เจิญเติบโตก็ขยายพันธุ์ต่อไปเรื่อย ๆ ในส่วนที่ตายซากก็ผสมผสานกับเศษหินที่แตกตัวออกมากลายเป็นดินในที่สุด และเมื่อมีดินเพิ่มมากขึ้น ๆ มีความชื่นมากขึ้น ๆ ก็เป็นจุดเริ่มต้นของพืชตระกูลอื่น ๆ มอสส์ เฟิร์น ฯลฯ ไม้ที่มีลำต้นโตขึ้นเรื่อย ๆ จนทำให้บริเวณนั้นกลายเป็นป่าในที่สุด

ลักษณะของ "ไลเคน" คือ ไม่มีราก ไม่มีลำต้น ไม่มีดอก ไม่มีใบ เป็นราที่ไม่มีคลอโรฟิลด์ ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ แต่เจริญเติบโตได้จากการดูดซึมเอาอาหารจากสาหร่ายที่ห้อมล้อมราเอาไว้ และยังเป็นการป้องกันอันตรายจากแสงอาทิตย์และความชื้นด้วย "ไลเคน" กับ "สาหร่าย" ใช้ชีวิตในลักษณะพึ่งพิงกันและกัน ไลเคนได้รับอาหารและก๊าซออกซิเจนจากสาหร่าย ส่วนสาหร่ายได้รับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ เพื่อใช้ในการสังเคราะห์แสงจากไลเคนนั่นเอง และนอกจากนอกจากเป็นพืชชนิดแรกของโลก "ไลเคน" ก็ยังมีประโยชน์มาก ๆ เป็นอาหารของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่มีอยู่มากมายหลายประเภท อาทิ หนอนตัวกลม หนอนปล้อง หอยทาก ผีเสื้อ แมลงบางชนิด พวกฟองน้ำ พวกสัตว์ลำตัวกลวง พวกหนอนตัวแบน ฯลฯ ประโยชน์อีกอย่างก็คือ ใช้เป็นเครื่องมือในการตรวจสอบคุณภาพอากาศได้ด้วย เพราะไลเคนไม่มีชั้นผิวป้องกันตัวจากมลพิษ จึงไม่สามารถเจริญเติบโตได้ในที่ที่มีมลพิษ จะเติบโตได้ในบริเวณที่มีแต่อากาศบริสุทธิ์เท่านั้น

"ไลเคน" พืชชนิดแรกของโลกที่ยังอยู่กับโลกเราทุกวันนี้ เมื่อเราเข้าป่า หรือไปยังไปสถานที่ที่มีต้นไม้เขียวชอุ่มและเห็นไลเคนเกาะอยู่บนเปลือกไม้ เราก็รู้ได้ว่าเราอยู่ในที่ซึ่งอากาศบริสุทธิ์ไร้มลภาวะนั่นเอง...

♥♥♥♥♥♥♥♥♥♥♥