"เฟสของไฟฟ้า เรื่องใกล้ตัว" ที่ควรรู้ !

"เฟสของไฟฟ้า เรื่องใกล้ตัว" ที่ควรรู้ !

ไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟสคืออะไร?

ไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟส หมายถึงระบบไฟฟ้าที่มีจำนวนเฟสต่างกัน เฟสคือกระแสไฟฟ้าที่มีทิศทางและขนาดเปลี่ยนแปลงเป็นคาบสม่ำเสมอ โดยความแตกต่างที่สำคัญระหว่างไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟส คือ ไฟฟ้า 1 เฟสมีเฟสเดียว ในขณะที่ไฟฟ้า 3 เฟสมี 3 เฟส

ไฟฟ้า 1 เฟส

ไฟฟ้า 1 เฟส เป็นระบบไฟฟ้าที่ได้รับความนิยมใช้กันทั่วไปในครัวเรือนและอาคารพาณิชย์ ไฟฟ้า 1 เฟสจะมีแรงดันไฟฟ้าระหว่างเฟสกับเฟส (Line-to-Line Voltage) อยู่ที่ 220 โวลต์ และแรงดันไฟฟ้าระหว่างเฟสกับศูนย์ (Line-to-Neutral Voltage) อยู่ที่ 110 โวลต์ กระแสไฟฟ้า 1 เฟสจะไหลเวียนในทิศทางเดียวกันตลอดวงจร

เครื่องใช้ไฟฟ้าส่วนใหญ่ในบ้านเรือนใช้ไฟฟ้า 1 เฟส เช่น ทีวี พัดลม เครื่องปรับอากาศ ตู้เย็น เครื่องซักผ้า เป็นต้น

ไฟฟ้า 3 เฟส

ไฟฟ้า 3 เฟส เป็นระบบไฟฟ้าที่ได้รับความนิยมใช้กันในงานอุตสาหกรรมและอาคารขนาดใหญ่ ไฟฟ้า 3 เฟสจะมีแรงดันไฟฟ้าระหว่างเฟสกับเฟส (Line-to-Line Voltage) อยู่ที่ 380 โวลต์ และแรงดันไฟฟ้าระหว่างเฟสกับศูนย์ (Line-to-Neutral Voltage) อยู่ที่ 220 โวลต์ กระแสไฟฟ้า 3 เฟสจะไหลเวียนในทิศทางเดียวกัน แต่มีระยะห่างเล็กน้อย ทำให้สามารถส่งกำลังไฟฟ้าได้มากขึ้น

เครื่องใช้ไฟฟ้าบางชนิดต้องใช้ไฟฟ้า 3 เฟส เช่น มอเตอร์ไฟฟ้าขนาดใหญ่ เครื่องปั๊มน้ำ เครื่องบด เครื่องเป่าลม เป็นต้น

ข้อดีของไฟฟ้า 3 เฟส

ไฟฟ้า 3 เฟสมีข้อดีหลายประการเหนือกว่าไฟฟ้า 1 เฟส ดังนี้

• สามารถส่งกำลังไฟฟ้าได้มากกว่าไฟฟ้า 1 เฟส
• มีประสิทธิภาพมากกว่าไฟฟ้า 1 เฟส
• ต้นทุนการติดตั้งและบำรุงรักษาน้อยกว่าไฟฟ้า 1 เฟส

ข้อเสียของไฟฟ้า 3 เฟส

ไฟฟ้า 3 เฟสมีข้อเสียบางประการ ดังนี้

• ต้องการสายไฟและอุปกรณ์ไฟฟ้าเพิ่มเติม
• การติดตั้งและบำรุงรักษายากกว่าไฟฟ้า 1 เฟส

ไฟฟ้า 2 เฟสมีไหม?

ไฟฟ้า 2 เฟสไม่มีอยู่จริง ไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟสเป็นระบบไฟฟ้าที่ได้รับความนิยมใช้กันทั่วไป ไฟฟ้า 1 เฟสมีเฟสเดียว ในขณะที่ไฟฟ้า 3 เฟสมี 3 เฟส ไฟฟ้า 2 เฟสจึงเป็นระบบไฟฟ้าที่อยู่ระหว่างไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟส ซึ่งไม่มีอยู่จริง

ในอดีตมีระบบไฟฟ้าที่เรียกว่า "ระบบไฟฟ้า 2 สาย" ซึ่งใช้สายไฟ 2 เส้นเพื่อจ่ายกระแสไฟฟ้า โดยสายไฟเส้นหนึ่งเป็นเฟสหนึ่ง และอีกเส้นหนึ่งเป็นศูนย์ แต่ระบบไฟฟ้า 2 สายนี้ไม่สามารถจ่ายกำลังไฟฟ้าได้มากเท่ากับไฟฟ้า 1 เฟส ดังนั้นจึงเลิกใช้ระบบไฟฟ้า 2 สายไป

ในปัจจุบัน ไฟฟ้า 1 เฟสและ 3 เฟสเป็นระบบไฟฟ้าที่ได้รับความนิยมใช้กันมากที่สุด ไฟฟ้า 1 เฟสใช้กันทั่วไปในครัวเรือนและอาคารพาณิชย์ ในขณะที่ไฟฟ้า 3 เฟสใช้ในงานอุตสาหกรรมและอาคารขนาดใหญ่

เฟสของไฟฟ้ามีกี่แบบ? แตกต่างกันอย่างไร?

เฟสของไฟฟ้ามี 2 แบบ คือ เฟสเดียว (Single Phase) และ 3 เฟส (Three Phase)

เฟสเดียว มีสายไฟ 2 เส้น คือ สายเฟส (L) และสายนิวทรัล (N) กระแสไฟฟ้าในเฟสเดียวจะไหลเวียนในทิศทางเดียวกันตลอดวงจร ไฟฟ้า 1 เฟสเป็นระบบไฟฟ้าที่ได้รับความนิยมใช้กันทั่วไปในครัวเรือนและอาคารพาณิชย์

3 เฟส มีสายไฟ 3 เส้น คือ สายเฟส A, B, และ C กระแสไฟฟ้าใน 3 เฟสจะไหลเวียนในทิศทางเดียวกัน แต่มีระยะห่างเล็กน้อย ทำให้สามารถส่งกำลังไฟฟ้าได้มากขึ้น ไฟฟ้า 3 เฟสใช้ในงานอุตสาหกรรมและอาคารขนาดใหญ่

ตารางเปรียบเทียบเฟสของไฟฟ้า

ความแตกต่างที่สำคัญระหว่างเฟสเดียวและ 3 เฟส คือ ไฟฟ้า 3 เฟสสามารถส่งกำลังไฟฟ้าได้มากกว่าไฟฟ้า 1 เฟส ประสิทธิภาพมากกว่า และต้นทุนการติดตั้งและบำรุงรักษาน้อยกว่า

แล้วทำไมจึงควรรู้ไว้? เรื่องใกล้ตัวกับการใช้ไฟ

ความรู้เกี่ยวกับเฟสของไฟฟ้าเป็นสิ่งที่ควรรู้ไว้ เพราะมีประโยชน์ในหลายด้าน ดังนี้

• ช่วยให้เข้าใจการทำงานของอุปกรณ์ไฟฟ้า ในปัจจุบันมีอุปกรณ์ไฟฟ้าหลากหลายชนิดที่ใช้ไฟฟ้า 3 เฟส เช่น มอเตอร์ไฟฟ้าขนาดใหญ่ เครื่องปั๊มน้ำ เครื่องบด เครื่องเป่าลม เป็นต้น หากเข้าใจการทำงานของอุปกรณ์ไฟฟ้า 3 เฟส ก็จะช่วยให้ใช้งานอุปกรณ์ไฟฟ้าได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
• ช่วยให้เข้าใจการทำงานของระบบไฟฟ้า ระบบไฟฟ้าในบ้านเรือนและอาคารขนาดใหญ่ใช้ไฟฟ้า 1 เฟสและไฟฟ้า 3 เฟส ร่วมกัน ดังนั้นหากเข้าใจการทำงานของระบบไฟฟ้า ก็จะช่วยให้ใช้งานระบบไฟฟ้าได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
• ช่วยให้เลือกเครื่องใช้ไฟฟ้าได้เหมาะสม เครื่องใช้ไฟฟ้าบางชนิดต้องใช้ไฟฟ้า 1 เฟส ในขณะที่เครื่องใช้ไฟฟ้าบางชนิดต้องใช้ไฟฟ้า 3 เฟส หากเข้าใจการทำงานของเฟสของไฟฟ้า ก็จะช่วยให้เลือกเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เหมาะกับการใช้งานได้

สำหรับเรื่องใกล้ตัวกับการใช้ไฟ ความรู้เกี่ยวกับเฟสของไฟฟ้ามีประโยชน์ในหลายด้าน ดังนี้

• ช่วยให้ประหยัดไฟฟ้า ไฟฟ้า 3 เฟสสามารถส่งกำลังไฟฟ้าได้มากกว่าไฟฟ้า 1 เฟส จึงช่วยให้ประหยัดไฟฟ้าได้ โดยเลือกใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีประสิทธิภาพสูง
• ช่วยให้ปลอดภัยจากไฟฟ้า ไฟฟ้าเป็นพลังงานอันตราย หากเข้าใจการทำงานของไฟฟ้า ก็จะช่วยให้ใช้งานไฟฟ้าได้อย่างปลอดภัย

ดังนั้น ความรู้เกี่ยวกับเฟสของไฟฟ้าจึงเป็นความรู้ที่มีประโยชน์และควรรู้ไว้