ตำนาน เขาสมิง (อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด)

ในดินแดนไกลโพ้น เลยจากทิวเขาเหยียดยาว มีชายหนุ่มเชื้อชาติขอมคนหนึ่งชื่อ สมิง ได้ร่ำเรียนวิชาอาคมจนแก่กล้า และเพื่อทดลองวิชาที่ได้ร่ำเรียนมา เขาจึงเดินทางข้ามภูเขาสูง ผ่านป่าดงดิบ ที่บางตอน แสงตะวันไม่เคยส่งถึงพื้น ลัดเลาะหนองน้ำกว้างใหญ่ โดยปราศจากภยันตรายใดๆ มาแผ้วพาน

จนกระทั่งวันหนึ่ง สมิงได้เผชิญหน้ากับเสือโคร่ง ที่กินคนมาแล้วมามาย อาคมหรือมนตราใด ๆ ของสมิง ไม่สามารถสะกดมันได้ จึงเป็นครั้งแรกที่สมิงพ่ายแพ้ แม้ร่างกายจะแหลกยับเยินใต้คมเขี้ยว แต่วิญญาณกล้าแข็งของสมิง ก็ไม่ยอมลดละ

ในที่สุดเขา ก็ครอบงำวิญญาณของเสือกินคนตัวนั้น ได้สำเร็จ คงความเป็นอมตะ อยู่ในร่างของเสือร้าย ทุกข์ทนเหงาหงอยอยู่ในป่าลึก ร่อนเร่รอนแรม นับเดือนนับปี หาเพื่อนมนุษย์ ทว่าดั่งต้องคำสาป มนุษย์ที่ได้พบพานในป่าทึบ ไม่ได้อยู่ในฐานะเพื่อน แต่กลับเป็นเหยื่อสังเวยความหิว ในที่สุด สมิงก็ได้เดินทางมาถึงฝั่งน้ำเขียว ดูลึกล้ำ ที่ฝั่งตรงกันข้าม เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ มีเรือกสวนไร่นา มีสวนดอกไม้สีสันสดใส และมีผู้คนที่เป็นมิตร

ตรงข้ามกับฝั่งที่สมิงอาศัยอยู่ ซึ่งมีแต่ป่าทึบ และเสียงสัตว์กู่ร้องคำรามหาเหยื่อ ในยามค่ำคืน สมิงจึงเดินทางข้ามเถาสะบ้าใหญ่ ที่ทอดตัวข้ามฝั่งคลอง ปรากฏตัวที่ริมลานนวดข้าว ในคืนที่แสงจันทร์ส่องสว่าง ด้วยรูปลักษณ์ของชายหนุ่มรูปงาม ในชุดสีดำ มีผ้าขาวม้าคาดพุง ถือไต้อันใหญ่ไว้ในมือ พวกชาวบ้านต้อนรับสมิงอย่างอบอุ่นในวงเหล้า และมีคนสังเกตเห็นว่า สมิงวางไต้ที่ดับแล้ว ไว้ข้างตัวตลอดเวลา แม้ในยามที่ออกไปรำวงรอบลานนวดข้าว เขาก็ไม่ลืม คว้าไต้ ขัดไว้ใต้ผ้าขาวม้าที่คาดพุงอยู่

ตกดึก น้ำค้างลงจนฟางข้าวเปียก ทุกคนหลับใหล สมิงจึงได้จากไป เมื่อร่างในชุดดำหันหลังจากไป แสงเดือนค้างฟ้า สาดส่องด้านหลังของสมิง แต่ไม่มีเงาใด ๆ ทอดนำหน้าสมิง สมิงไม่มีเงา เขาต้องถือสิ่งใดสิ่งหนึ่งเสมอ เมื่อมาปรากฏตัวที่หมู่บ้าน บางครั้ง เสียงหัวเราะของเขา ดังกระหึ่มเกินเสียงคน บางครั้ง มีกลิ่นสาบสางรุนแรง เมื่อสมิงเคลื่อนไหว สมิงต้องเดินข้ามเถาสะบ้า ไม่มีเรือเหมือนคนอื่น และไม่เคยมีใครเคยเห็นบ้านของสมิงที่ฟากโน้น

ชาวบ้านทุกคน ตระหนักในความผิดปกติ แต่ทุกคนก็ชอบสมิง ตั้งแต่สมิงมาที่หมู่บ้านนี้ พืชพันธุ์ธัญญาหาร ได้ผลดีกว่าที่เคย บางทีมีฝนตกหนัก น้ำป่าหลาก สมิงจะเตือนชาวบ้านให้รู้ล่วงหน้า บางปีแล้งจัด สมิงก็บอกให้เตรียมกักเก็บน้ำไว้ ให้มากเป็นพิเศษ สมิงห่วงใยชาวบ้าน เหมือนเป็นครอบครัวเดียวกัน แต่สมิงกำชับไว้ว่า ห้ามตัดเถาะสะบ้าใหญ่เด็ดขาด ถ้าฝ่าฝืนสมิงจะโกรธมาก และจะไม่กลับมาหาพี่น้องที่นี่อีก

วันหนึ่ง มีสิ่งแปลกใหม่ ล่วงล้ำเข้ามาในคลองน้ำลึกแห่งนี้ มันคือเรือสำเภา ที่จะนำสินค้าไปขายที่หมู่บ้านใหญ่ข้างบน เสากระโดงเรือติดเถาสะบ้า คนบนเรือสำเภา จึงช่วยกันตัดเถาสะบ้าจนขาด เพื่อให้เรือผ่านไปได้ก่อนค่ำ ทันทีที่เถาสะบ้าขาด รอบข้างมืดลงอย่างรวดเร็ว ต้นตะพงใหญ่สูงชะลูด เห็นแต่ยอดตะคุ่ม เหมือนคนในชุดดำ ยืดตัวอยู่เหนือยอดไม้ จ้องมองมากลางคลองอย่างเกรี้ยวโกรธ ลมไม่พัด ใบไม้ไม่ไหว ทุกสิ่งนิ่งสงัด และแล้ว ก็มีเสียงคำรามกระหึ่มในลำคอ ค่อย ๆ ดังขึ้น ๆ พร้อมกับลมที่ก่อตัวแรงขึ้น ๆ พัดเสากระโดงเรือโอนเอน พัดน้ำในคลองเป็นคลื่นกระฉอกแรง จนเรือใหญ่ไหวสะเทือนอย่างรุนแรง น้ำถูกหอบเป็นคลื่นสูง ซัดสาดลำเรือและผู้คนบนนั้น สายฝนกระหน่ำเป็นม่านขาวหนาทึบ ในความมืดมิด เสียงลมเสียงฝน เสียงน้ำในคลอง คำรามก้องทั่วท้องคุ้ง

เช้าวันรุ่งขึ้น น้ำในคลองนิ่งสนิท ไร้ร่องรอยพายุร้าย ไม่มีเรือสำเภา ไม่มีซากศพ ไม่มีอะไรแปลกปลอมในลำน้ำนี้ ไม่มีสมิง จะมีก็เพียงเสียงคำรามต่ำ ๆ แผ่วโหย แว่วมาจากป่าทึบฟากโน้น หากไม่มีเถาสะบ้าใหญ่ขาดห้อยแหลกลาญ ปรากฏให้เห็น ชาวบ้านคงคิดว่า ตัวเองฝันไปว่า เคยได้เห็นชายหนุ่มรูปงาม คนที่ไม่มีเงา ไม่เคยปรากฏตัวในตอนกลางวัน และไม่มีบ้าน ชาวบ้านที่รักและอาลัยสมิง ช่วยกันสร้างศาลหลังเล็ก ๆ บนตลิ่งสูงลิ่ว มองลงไปเห็นลำน้ำเขียวครึ้ม ทอดยาวคดเคี้ยวอยู่เบื้องล่าง แล้วทำพิธีบวงสรวง เชิญวิญญาณของสมิง ให้สิงสถิตอยู่ที่นี่ ณ ที่นี้ เขาสมิง คือ บ้านของสมิง

อีกหนึ่งตำนาน เป็นเรื่องของเสือเย็น ซึ่งเป็นตำนานของอำเภอเขาสมิงในจังหวัดตราด กล่าวว่า เขาเล็กๆ ลูกหนึ่ง ซึ่งอยู่ห่างจากตัวอำเภอประมาณ ๓ กม. ซึ่งเป็นต้นเหตุให้อำเภอทุ่งใหญ่ ซึ่งตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นอำเภอเขาสมิง ในวันนี้ ว่ามีชายคนหนึ่ง หมกมุ่นในเรื่องคาถาอาคม ได้ทำพิธีเสกของไสยศาสตร์ขึ้น ๒ อย่าง อย่างหนึ่งเรียกว่า น้ำมันสมิง เมื่อนำมาทาตัว จะทำให้กลายเป็นเสือสมิงได้ กับอีกอย่างคือน้ำมนต์ เพื่ออาบร่างเสือสมิง ให้กลับเป็นคน

ต่อมา เขามีความแค้นเพื่อนคนหนึ่ง ถึงกับต้องการฆ่า จึงเอาน้ำมันสมิงทาตัว แต่ก่อนจะทา ได้นำน้ำมนต์ไปให้ภรรยาไว้ บอกว่า ถ้ามีเสือเดินมาหา ให้เอาน้ำมนต์นี้ สาดลงบนตัวเสือ เขาก็จะกลับเป็นคนตามเดิม ครั้นล้างแค้นเพื่อนได้สำเร็จ กลับมาหาภรรยา แต่พอภรรยาเห็นเสือก็ตกใจ มือสั่น ทำขันน้ำมนต์ตก หกหมด เขาจึงกลับเป็นคนไม่ได้ เกิดความเสียใจอย่างมาก นั่งร้องไห้จนตาย กลายเป็นภูเขา ผู้คนเรียกกันว่า เขาสมิง มาจนถึงวันนี้

ในการเสด็จประพาศต้นป่า เมืองจันทบุรี ในปี พ.ศ. ๒๔๑๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชนิพนธ์ ถึงความเชื่อเรื่องเสือสมิง ของผู้คนในแถบนี้ว่า

“ราษฎรชาวเมือง เชื่อถือ กลัวเสือสมิงกันมาก เล่ากันว่า ที่เมืองเขมร มีอาจารย์ทำน้ำมันเสือสมิงได้ ศิษย์ได้ลักน้ำมันนั้นทาตัว กลายเป็นเสือสมิงไปถึง ๓ คน พลัดเข้ามาในแขวงเมืองจันทบุรี ตัวหนึ่งเป็นเสือดุร้าย เที่ยวขบกัดคนตายที่พลิ้ว ๒ คน ที่ปากจั่น ๑ คน ที่ป่าสีเซ็น ๒ คน รวม ๕ คน อาจารย์เที่ยวตาม ได้บอกชาวบ้านว่า ศิษย์สามคน ลักน้ำมันเสือสมิงทาตัวเข้า กลายเป็นเสือไปทั้งสามคน บิดามารดาของศิษย์นั้นเขาจะเอาลูกของเขา จึงมาเที่ยวตามหา แล้วสั่งไว้ว่า ใครพบปะเสือนี้แล้ว ให้เอาไม้คานตี ฤๅมิฉะนั้น ให้เอากะลาครอบรอยเท้าเสือนั้น ก็จะกลับเป็นคนได้ แต่วิธีจะแก้นี้ ทำได้ก็แต่เมื่อเสือนั้น ยังไม่ทันกินคน รังควานทับเสียแล้ว ถึงจะทำวิธีที่บอก ก็ไม่อาจกลับเป็นคนได้”

อำเภอเขาสมิง ได้จัดตั้งเป็นอำเภอ เมื่อปี พ.ศ. 2441 เดิมชื่อ "อำเภอทุ่งใหญ่" อยู่ในความปกครองของเมืองขลุง มณฑลจันทบุรี เมื่อปี พ.ศ. 2446 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประเทศไทย ได้เสียดินแดนให้แก่ประเทศฝรั่งเศส เนื่องมาจากการตกลงทำสนธิสัญญากับฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2446 (ร.ศ. 122) ซึ่งทำให้ไทย จำต้องยกดินแดนจังหวัดตราด และเกาะต่าง ๆ ตั้งแต่อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี ไปจนถึงเกาะกูด และจังหวัดปัจจันตคิรีเขตร หรือเกาะกง ให้แก่ฝรั่งเศสเพื่อแลกเปลี่ยนให้ฝรั่งเศส ถอนกองทหารไปจากจันทบุรี โดยสัญญาฉบับนี้ ได้ให้สัตยาบันต่อกัน และมีผลทำให้กองทหารฝรั่งเศส ถอนออกไปจากเมืองจันทบุรีตามสัญญา เมื่อ 12 มกราคม พ.ศ. 2447

ในปี พ.ศ. 2448 ทางการ ได้ประกาศให้ยุบอำเภอศรีบัวทอง ซึ่งตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านท่าฉาง แขวงเมืองจันทบุรี มณฑลจันทบุรี (ปัจจุบันคือหมู่ 3 บ้านศรีบัวทอง ตำบลวังตะเคียน) มีภูมิประเทศ ที่ไม่เหมาะแก่การตั้งอำเภอ จึงให้ยุบรวม เข้ากับอำเภอทุ่งใหญ่

แต่เดิม ที่ว่าการอำเภอทุ่งใหญ่ ตั้งอยู่ที่บ้านคลองใหญ่ (ฝั่งเหนือคลองร่างหวาย) ตำบลท่าสะท้อน แต่เนื่องจากที่ตั้ง ที่ว่าการอำเภอทุ่งใหญ่ การคมนาคมไป - มา ลำบาก ทำให้ประชาชนจากตำบลต่าง ๆ ไม่ค่อยเดินทางไปติดต่อราชการ ที่อำเภอทุ่งใหญ่ ทางราชการ จึงย้ายที่ว่าการอำเภอทุ่งใหญ่ ไปตั้งอยู่ที่ตำบลแสนตุ้ง ในปี พ.ศ. 2449 แต่ยังใช้ชื่อว่าอำเภอทุ่งใหญ่อยู่ และเมื่อไทย ได้จังหวัดตราดกลับคืนมา จึงโอนอำเภอทุ่งใหญ่ มาขึ้นกับเมืองตราดดังเดิม ในปี พ.ศ. 2450 และได้ย้ายที่ว่าการอำเภอทุ่งใหญ่ มาตั้งที่ตำบลท่าสะท้อนอีกครั้ง ในปี พ.ศ. 2460 และเปลี่ยนชื่ออำเภอให้เป็น "อำเภอเขาสมิง" จนถึงปัจจุบัน