เมืองเก่าลี่เจียง (Lijiang Old Town) เวนิสตะวันออก ของประเทศจีน

ลี่เจียง (ภาษาจีน: 丽江) หรือที่เคยสะกดเป็น Likiang เป็นเมืองระดับเขตปกครอง ที่ตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของมณฑลยูนนาน ประเทศจีน มีพื้นที่ 21,219 ตารางกิโลเมตร (8,193 ตารางไมล์) และมีประชากร 1,253,878 คน ตามสำมะโนประชากรปี 2020 โดยในเขตเมือง (เขตมหานคร) ซึ่งประกอบด้วยเขตกู่เฉิง มีประชากรอาศัยอยู่ 288,787 คน 

ลี่เจียง มีชื่อเสียงในฐานะที่ตั้งของมรดกโลก ขององค์การยูเนสโก คือ **เมืองเก่าลี่เจียง** ซึ่งเป็นเมืองโบราณ ที่ผสมผสานสถาปัตยกรรมในยุคต่าง ๆ และมีระบบส่งน้ำโบราณที่ซับซ้อน นอกจากนี้ ลี่เจียง ยังมีพรมแดนติดกับเขตปกครองตนเองเหลียงซานอี และเมืองผานจื้อฮว่า ในมณฑลเสฉวนทางทิศตะวันออก โดยลี่เจียงประกอบด้วย 1 เทศบาลนครและ 4 เขตปกครอง 

 

ภูมิศาสตร์

เมืองลี่เจียง ตั้งอยู่ระหว่างที่ราบสูงยูนนาน-กุ้ยโจว และที่ราบสูงชิงไห่-ทิเบต เป็นหนึ่งในพื้นที่ป่าที่สำคัญที่สุด ของมณฑลยูนนาน และยังเป็นหนึ่งในฐานพลังงานไฟฟ้าพลังน้ำของจีน ที่ส่งพลังงานจากตะวันตกไปตะวันออก เมืองลี่เจียง เป็นที่อยู่อาศัยของชนกลุ่มน้อยหลายกลุ่ม นอกเหนือจากชาวฮั่นแล้ว ยังมีชนกลุ่มน้อยอีก 22 กลุ่มที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ 

 

แหล่งท่องเที่ยว

ลี่เจียง เป็นเมืองระดับเขตปกครองแห่งเดียว ที่มีแหล่งมรดกโลกถึง 3 แห่ง และมีทรัพยากรด้านการท่องเที่ยวที่อุดมสมบูรณ์ รวมถึงสถานที่ท่องเที่ยวถึง 104 แห่ง เช่น 

- เมืองเก่าลี่เจียง 

- ภูเขาหิมะมังกรหยก (อวี้หลงเสวี่ยซาน) 

- ช่องเขาเสือกระโจน 

- ภูเขาหล่าวจวิน 

- เมืองโบราณชูเหอ 

 

ประวัติศาสตร์

มีการค้นพบอาคารสมัยราชวงศ์ชิง รอบสระน้ำมังกรดำ โดยมีฉากหลังเป็นภูเขาหิมะมังกรหยก มีหลักฐานว่า มนุษย์อาศัยอยู่ในพื้นที่ลี่เจียง ตั้งแต่ 100,000 ปีที่แล้ว ในยุคหินเก่าตอนปลาย มีการค้นพบภาพเขียนถ้ำ ในหุบเขาแม่น้ำจินซา รวมถึงเครื่องมือหินยุคหินใหม่ และวัตถุโบราณจากยุคสำริดและยุคเหล็ก ซึ่งพิสูจน์ว่า ลี่เจียง เป็นหนึ่งในศูนย์กลางสำคัญของมนุษย์โบราณ ในจีนตะวันตกเฉียงใต้ 

 

ยุคก่อนราชวงศ์จีน

- ในสมัยสงครามระหว่างรัฐ ลี่เจียง อยู่ภายใต้การปกครองของแคว้นฉู่ 

- ช่วงปลายยุคสงครามระหว่างรัฐ ลี่เจียง ตกเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรเตี้ยน 

 

สมัยราชวงศ์จีน

- **ราชวงศ์ฮั่น**: อาณาจักรเตี้ยน ยอมศิโรราบต่อราชวงศ์ฮั่น พื้นที่ลี่เจียง ถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของเขตปกครองยู๋จือ และถูกเรียกว่าอำเภอซุยจิ่ว 

- **ยุคราชวงศ์สามก๊ก**: อยู่ภายใต้การปกครองของมณฑลยูนนาน 

- **สมัยราชวงศ์เหนือ-ใต้**: ยังคงเป็นส่วนหนึ่งของมณฑลยูนนาน และถูกเรียกว่าอำเภอซุยจิ่ว ชาวน่าซีบางส่วน อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐาน 

 

สมัยราชวงศ์ถัง

- ลี่เจียง เคยอยู่ภายใต้การปกครองของเขตปกครองเหยาโจว ต่อมา ถูกผนวกเข้ากับอาณาจักรทิเบตและอาณาจักรน่านเจ้า ซึ่งเรียกพื้นที่นี้ว่า **ซางชวน** และอยู่ภายใต้การปกครอง ของคณะกรรมการทหารเจี้ยนชวน 

 

ยุคศูนย์กลางของเมืองไป่ซา

**เมืองเก่าไป่ซา** เป็นศูนย์กลางทางการเมือง การค้า และวัฒนธรรมของชาวน่าซี และกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ เป็นเวลา **450 ปี** ตั้งแต่ปี ค.ศ. 658 - 1107 

- **พระราชวังต้าเป่าจี้** ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของภาพจิตรกรรมฝาผนังไป่ซา ถูกสร้างขึ้นในปี ค.ศ. 658 ในสมัยราชวงศ์ถัง (ค.ศ. 618 - 907) 

- ในอดีต เมืองเก่าไป่ซาเคยเป็นศูนย์กลางการผลิต **ผ้าไหมปักมือ** ที่สำคัญที่สุด ทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน 

เมืองนี้ ยังเป็นจุดสำคัญของเส้นทางการค้าชื่อดัง **"เส้นทางสายไหมใต้โบราณ"** หรือที่รู้จักกันในชื่อ **เส้นทางชาและม้าโบราณ** ซึ่งเริ่มต้นจากพม่า ผ่านลี่เจียง มณฑลแชงกรีลา และทิเบต ก่อนจะเชื่อมต่อไปยังอิหร่าน ดินแดนพระจันทร์เสี้ยวอันอุดมสมบูรณ์ (Fertile Crescent) และไปถึงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ในที่สุด

ภาพรวมของเมืองลี่เจียง 

เมืองลี่เจียง มีบันทึกการพบสัตว์หลากหลายชนิด ได้แก่: 

- **สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม**: 112 ชนิด ใน 8 อันดับ 21 วงศ์ 

- **นก**: 446 ชนิด ใน 17 อันดับ 46 วงศ์ 

- **สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำและสัตว์เลื้อยคลาน**: 51 ชนิด ใน 3 อันดับ 14 วงศ์ 35 สกุล 

- **ปลา**: มากกว่า 70 ชนิด ใน 5 อันดับ 15 วงศ์ 

สำหรับพืช มีพืชมีท่อลำเลียง 4,163 ชนิด (รวมถึงสายพันธุ์ย่อย) จาก 224 วงศ์ และ 1,120 สกุล โดยในจำนวนนี้มีพืชดอกมากกว่า 3,200 ชนิด กระจายอยู่ใน 145 วงศ์ 758 สกุล และมีพืชสมุนไพรกว่า 2,000 ชนิด นอกจากนี้ มีพืช 2,266 ชนิดที่เป็นพืชเฉพาะถิ่นของจีน และ 617 ชนิดเป็นพืชเฉพาะถิ่นของมณฑลยูนนาน 

ภูเขาหิมะอวี้หลง (Yulong Snow Mountain) เป็นสถานที่สำคัญ สำหรับการเก็บตัวอย่างพันธุ์พืชระดับโลก มีพืชและสายพันธุ์พืชใหม่มากกว่าร้อยชนิด ที่ตั้งชื่อตามภูมิประเทศของลี่เจียง ทำให้ลี่เจียงได้รับฉายาว่า **"อาณาจักรพืชบนที่สูง"** และ **"บ้านเกิดของสมุนไพร"** 

 

การแบ่งเขตปกครอง 

ศูนย์กลางการปกครองของเมืองลี่เจียง ตั้งอยู่ที่เขตกู่เฉิง (Gucheng District) เมืองลี่เจียงประกอบด้วย 1 เขต และ 4 อำเภอ 

 

ประชากร 

ลี่เจียง เป็นที่อยู่อาศัยของกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลาย 

- ชาวน่าซี (Naxi) เป็นชนเผ่าหลักของลี่เจียง มีประชากรประมาณ 230,000 คน (รวมถึงชาวม๋อซัว ซึ่งมีวัฒนธรรมที่แตกต่างออกไป พวกเขามีระบบครอบครัวแบบ **"การแต่งงานเดินผ่าน"** หรือ **"Walking Marriage"**) 

- ชาวอี (Yi), ลีซู (Lisu), ฮวาลีซู และชนกลุ่มน้อยอื่นๆ ก็อาศัยอยู่ในพื้นที่นี้ 

เมืองลี่เจียง ยังเป็นที่ตั้งของ **"อำเภอปกครองตนเองของชาวน่าซี"** แห่งเดียวของจีน 

 

ในปี 2010: 

- ชาวฮั่นมีจำนวน **537,893 คน** (43.21% ของประชากรทั้งหมด) 

- ชนกลุ่มน้อยมีจำนวน **706,876 คน** (56.79% ของประชากรทั้งหมด) 

 

วัฒนธรรมท้องถิ่น 

ชาวน่าซี  ภาษาน่าซี เป็นส่วนหนึ่งของตระกูลภาษาธิเบต-พม่า แบ่งออกเป็นสองสำเนียงหลักที่แตกต่างกัน จนแทบไม่สามารถเข้าใจซึ่งกันและกันได้ **อักษรตงปา (Dongba Script)** ของชาวน่าซีเป็น **อักษรภาพ ที่ยังมีการใช้งาน เพียงหนึ่งเดียวในโลก** 

ชาวน่าซี นิยมสร้างบ้านเป็นกระท่อมไม้ หรือบ้านก่ออิฐแบบจีน และมีเทศกาลสำคัญคือ **"เทศกาลสามเทศกาล"** ในเดือนกุมภาพันธ์ ตามปฏิทินจันทรคติ 

 

ชาวม๋อซัว 

ชาวม๋อซัว มีเทศกาลสำคัญได้แก่ เทศกาลตรุษจีน เทศกาลไหว้บรรพบุรุษ เทศกาลไหว้เจ้า และเทศกาลไหว้เทพเจ้าแห่งแผ่นดิน 

 

ชาวอี 

ชาวอีมีภาษาและอักษรของตนเอง ซึ่งเป็นอักษรภาพ ที่ใช้บันทึกเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ศาสนา และตำราแพทย์โบราณ 

 

ชาวลีซู 

ภาษาลีซู อยู่ในตระกูลภาษาจีน-ธิเบต พวกเขาอาศัยอยู่ในพื้นที่สูง เทศกาลสำคัญคือ **"เทศกาลฤดูหนาว"** (กว่างจี) และเทศกาลน้ำศักดิ์สิทธิ์ 

 

ชาวพูมี 

ชาวพูมีอาศัยอยู่บนภูเขา ส่วนใหญ่ไม่มีอักษรเขียน แต่เคยใช้ภาษาทิเบต ในการบันทึกตำนานและประวัติศาสตร์ เทศกาลสำคัญคือ **"เทศกาลโอหวา"** (ตรุษจีนของชาวพูมี) 

 

อาหารท้องถิ่น 

- **เจี๋ยโต้วเหลียงเฟิ่น** (鸡豆凉粉) – เยลลี่ถั่วพื้นเมืองที่มีรสชาติเข้มข้น 

- **ลี่เจียงปา ปา** (丽江粑粑) – ขนมแป้งสาลีที่มีไส้แฮมและเครื่องปรุงรส 

- **บาร์บีคิวน่าซี** (纳西烧烤) – หมูย่างแบบดั้งเดิมของเส้นทางการค้าชาและม้า 

- **ก๋วยเตี๋ยวข้ามสะพาน** (过桥米线) – ก๋วยเตี๋ยวซุปร้อนที่มีส่วนผสมของเนื้อไก่และหมู 

- **เอ้อไคว้** (饵块) – ขนมแป้งข้าวเหนียวรูปทรงหูที่มักนำไปผัดหรือทอด 

 

การคมนาคม 

**สนามบินนานาชาติลี่เจียงซานยี่ (Lijiang Sanyi International Airport - LJG)** ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมือง 28 กิโลเมตร เปิดให้บริการตั้งแต่ปี 1995 มีเที่ยวบินไปยังเมืองใหญ่ เช่น ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ กวางโจว และเซินเจิ้น 

 

ถนนและรถไฟ 

- ทางด่วน **G5611 ต้าหลี่–ลี่เจียง** 

- รถไฟความเร็วสูงเชื่อมระหว่าง **ลี่เจียง–คุนหมิง** (3–3.5 ชั่วโมง) 

- รถไฟธรรมดาใช้เวลา 8.5–9.5 ชั่วโมงสำหรับเส้นทาง **ลี่เจียง–คุนหมิง** 

- **เส้นทางรถไฟลี่เจียง–แชงกรีล่า** เปิดใช้งานในเดือนพฤศจิกายน 2023 

 

แหล่งท่องเที่ยวสำคัญ 

เมืองเก่าลี่เจียง  ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น **มรดกโลกโดยยูเนสโกในปี 1997** เป็นเมืองเก่าของชาวน่าซี ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน ตั้งแต่ศตวรรษที่ 13 

 

ทะเลสาบลู่กู (Lugu Lake) 

อยู่สูงจากระดับน้ำทะเล 2,680 เมตร เป็นทะเลสาบน้ำจืดลึกแห่งหนึ่งของจีน 

 

ภูเขาหิมะอวี้หลง (Jade Dragon Snow Mountain) 

เป็นภูเขาหิมะที่ใกล้เส้นศูนย์สูตรที่สุด ของทวีปยูเรเชีย มี 13 ยอดเขาที่มีหิมะปกคลุมตลอดปี 

 

ภูเขาเหล่าจวิน (Laojun Mountain) 

เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานภูเขาหิมะอวี้หลง ครอบคลุมพื้นที่ 715 ตารางกิโลเมตร 

 

การศึกษา 

เมืองลี่เจียงมีสถาบันการศึกษาสำคัญ เช่น **มหาวิทยาลัยวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวลี่เจียง** ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของมหาวิทยาลัยยูนนาน