ฮัวคา ปุคลานา (Huaca Pucllana) พีระมิดอันเลื่องชื่อในเปรู

ในบรรดาซากโบราณสถานมากมายในเปรู นักเดินทาง อาจไม่คาดคิดว่าจะพบพีระมิดได้ แต่ในใจกลางเมืองลิมาที่พลุกพล่าน กลับมี ฮัวคา ปุคลานา ตั้งตระหง่านอยู่ ("ฮัวคา" หมายถึง "พีระมิด" หรือ "วิหาร" ในภาษาเกชัว) ปัจจุบัน โครงสร้างแห่งนี้ เป็นแหล่งโบราณคดีอันยิ่งใหญ่และโดดเด่น อย่างไรก็ตาม ในอดีต เราเกือบสูญเสียสมบัติล้ำค่านี้ไป โชคดีที่การขุดค้นและอนุรักษ์ ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา ทำให้คนรุ่นหลังสามารถศึกษา และชื่นชมมรดกทางวัฒนธรรมของเปรูแห่งนี้ได้ 

**ฮัวคา ปุคลานาหรือ ฮัวกา ฮูเลียนา** (อาจมาจากภาษาเกชัว *wak’a* ซึ่งหมายถึงศาลเจ้าท้องถิ่นที่บูชาเทพผู้ปกปักษ์, สถานที่ศักดิ์สิทธิ์, หรือ *pukllana* ที่แปลว่า "เกม") เป็นพีระมิดขนาดใหญ่ ที่สร้างจากอิฐดินดิบและดินเหนียว ตั้งอยู่ในเขต **มิราฟลอเรส** ใจกลางกรุงลิมา ประเทศเปรู พีระมิดนี้ประกอบด้วย **เจ็ดชั้น ที่เรียงซ้อนกันเป็นขั้นบันได** และทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางทางพิธีกรรม และการบริหารที่สำคัญ ของอารยธรรมลิมา ซึ่งเป็นสังคมที่พัฒนาขึ้น ในพื้นที่ชายฝั่งตอนกลางของเปรูระหว่างปี **ค.ศ. 200 - 700** 

 

จุดประสงค์ของการก่อสร้าง

พีระมิดแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อให้ **นักบวชชั้นสูง** ซึ่งเป็นกลุ่มชนชั้นปกครองทางศาสนา ได้แสดงอำนาจทางศาสนาอย่างสมบูรณ์ และควบคุมการใช้น้ำ จากแหล่งน้ำธรรมชาติทั้งหมดในพื้นที่ รวมถึงน้ำจืดและน้ำเค็ม 

 

โครงสร้างของฮัวคา ปุคลานา

ทั้งโครงสร้างล้อมรอบด้วย **จัตุรัสกลาง** ซึ่งเป็นลานกว้างที่กั้นเขตภายนอกเอาไว้ และมี **กำแพงขนาดใหญ่** แบ่งพื้นที่ออกเป็น **สองส่วนหลัก** ได้แก่: 

1. **พื้นที่ประกอบพิธีกรรม** – มีม้านั่งและหลักฐานของ **หลุมลึก** ซึ่งใช้สำหรับบูชายัญด้วย **ปลาและสัตว์ทะเลอื่นๆ** เพื่อขอพรจากเทพเจ้า
2. **พื้นที่บริหารและปกครอง** – มีโครงสร้างดินเผาขนาดเล็กและกระท่อมที่ทำจาก **อิฐดินดิบ** (adobe) โดยบางส่วนยังคงหลงเหลืออยู่ เชื่อกันว่าเป็น **ลานและลานภายใน** ของสิ่งก่อสร้างซึ่งมีความยาวมากกว่า **500 เมตร** กว้าง **100 เมตร** และสูง **22 เมตร**

 

อารยธรรมวารีและการค้นพบทางโบราณคดี

นอกจากนี้ นักโบราณคดียังพบหลักฐานของ **อารยธรรมวารี** (ค.ศ. 500 – 1000) ซึ่งเป็นอารยธรรมที่มีอิทธิพลต่อ **อารยธรรมลิมา** ในช่วงปลายยุคของพวกเขา 

การค้นพบที่โดดเด่นที่สุดคือ **"สุสานของท่านลอร์ดแห่งอุงกุส"** (*Señor de los Unkus*) ซึ่งเป็นสุสานแรกที่ถูกพบในศูนย์พิธีกรรมแห่งนี้ **โดยอยู่ในสภาพสมบูรณ์ที่สุด** ภายในสุสานมี **สามร่างผู้ใหญ่** ที่ถูกห่อด้วยผ้าห่อศพพิธีกรรม โดย **สองร่างมีหน้ากาก** นอกจากนี้ ยังพบร่างของ **เด็กที่ถูกสังเวย** อยู่ร่วมกันภายในสุสานแห่งนี้อีกด้วย 

**อารยธรรมลิมา** อาศัยอยู่บริเวณชายฝั่งตอนกลางของเปรู ระหว่างปี **ค.ศ. 200 - 700** พวกเขาสร้าง ฮัวคา ปุคลานาขึ้น ราวปี **ค.ศ. 500** ในเวลานั้น พื้นที่ที่เป็นกรุงลิมาในปัจจุบัน เคยเป็นพื้นที่เกษตรกรรมอุดมสมบูรณ์ มีระบบชลประทานที่ซับซ้อน แยกออกมาจากแม่น้ำซูร์โก สำหรับชาวลิมาที่ไม่ได้ทำเกษตร ส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพประมง 

ชาวลิมาสร้างพีระมิดนี้ ในช่วงที่อารยธรรมของพวกเขารุ่งเรืองสูงสุด พวกเขาใช้วิธีการก่อสร้างที่น่าสนใจเรียกว่า **"เทคนิคชั้นหนังสือ"** (técnica de librero) ซึ่งหมายถึง การเรียงอิฐดินเผาในแนวตั้งโดยเว้นช่องว่างระหว่างก้อนอิฐ เทคนิคนี้ช่วยให้โครงสร้าง ดูดซับแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหวได้ดี นอกจากนี้ พวกเขายังใช้รูปทรง **"สี่เหลี่ยมคางหมู"** คล้ายกับที่พบใน **มาชูปิกชู** ซึ่งทำให้กำแพงมีฐานกว้างกว่ายอดเพื่อเพิ่มความมั่นคง 

ปัจจุบัน เราสามารถเห็นพีระมิดหลักสูง **82 ฟุต** (ประมาณ 25 เมตร) ล้อมรอบด้วยทางลาด ลานกว้าง และจัตุรัสหลักด้านล่าง อย่างไรก็ตาม นักโบราณคดีเชื่อว่า ฮัวคา ปุคลานา เคยมีขนาดใหญ่กว่านี้มาก แต่ในช่วงศตวรรษที่ผ่านมา การขยายตัวของเมือง ทำให้บางส่วนของซากปรักหักพังถูกสร้างทับไป 

 

พิธีกรรมและความเชื่อ 

ชาวลิมา ใช้วิหารแห่งนี้ เป็นศูนย์กลางของพิธีกรรมต่าง ๆ **พีระมิดโบราณแห่งนี้ เคยเป็นสถานที่จัดงานเลี้ยง การทุบทำลายหม้อดินขนาดใหญ่เพื่อประกอบพิธี ตลอดจนการบูชายัญมนุษย์** โดยส่วนใหญ่ผู้ถูกบูชายัญเป็นหญิงสาว แต่ก็มีการค้นพบซากของชายหนุ่ม และเด็กชายบางส่วนด้วย 

 

ผู้ครอบครองในยุคต่อมา: อารยธรรมวารี

ในช่วงศตวรรษที่ 8 อำนาจใหม่เริ่มก่อตัวขึ้น ทางตอนใต้ของลิมา บริเวณเมือง **อายากูโช** ในปัจจุบัน นั่นคือ **อารยธรรมวารี** พวกเขาเข้าครอบครองพื้นที่ชายฝั่งตอนกลางของเปรู รวมถึงดินแดนที่เคยเป็นของอารยธรรมลิมาระหว่างปี **ค.ศ. 800 - 900** อย่างไรก็ตาม มีหลักฐานชี้ว่า การขยายอำนาจของวารีเป็นไปอย่างสันติ โดยพวกเขาเลือกใช้การสร้างพันธมิตรและทำข้อตกลงมากกว่าการทำสงคราม 

ฮัวคา ปุคลานา ในช่วงเวลานั้น ได้ถูกทิ้งร้างอย่างมีพิธีกรรม ชาวลิมาฝังโครงสร้างนี้ไว้ใต้ดินโดยตั้งใจ แต่ชาววารี กลับขุดลงไปที่ยอดของพีระมิด เพื่อใช้เป็นสถานที่ฝังศพของชนชั้นสูง นักโบราณคดีค้นพบศพของชาววารีที่ถูกห่อด้วย **"มัดศพพิธีกรรม"** (funeral bundles) ซึ่งทำจากสิ่งทอที่ทออย่างประณีต พร้อมกับหน้ากากศพ อีกทั้งยังมีสิ่งของที่ฝังรวมไว้กับร่างผู้ตาย ซึ่งช่วยให้ทราบว่า แต่ละคน เคยประกอบอาชีพอะไร 

หลังจากอารยธรรมวารี กลุ่มชนต่อไปที่มาตั้งถิ่นฐานบริเวณ ฮัวคา ปุคลานา คือ **อารยธรรมอิคช์มา** (Ychsma) ซึ่งอาศัยอยู่ระหว่างปี **ค.ศ. 1000 - 1532** พวกเขาใช้พีระมิดแห่งนี้เป็นสุสาน และสถานที่ทำพิธีกรรมเช่นเดียวกัน นักประวัติศาสตร์รู้จักวัฒนธรรมนี้จาก **หม้อดินเผารูปหญิงสาว** ซึ่งเชื่อกันว่าใช้แทนการบูชายัญมนุษย์ นักโบราณคดี พบเครื่องปั้นดินเผาประเภทนี้ ระหว่างการขุดค้น 

ต่อมา ในปี **ค.ศ. 1535** ชาวสเปนเข้ายึดครองเปรู เมื่อ **ฟรานซิสโก ปิซาร์โร** (Francisco Pizarro) ก่อตั้งเมืองลิมา สามปีหลังจากที่เขาโค่นล้ม **อาตาวัลปา** (Atahualpa) จักรพรรดิอินคาในเทือกเขาแอนดีส

ละการท่องเที่ยว

ฮัวคา ปุคลานา ถูกลืมเลือนไปเกือบหมด จนกระทั่งปี **1967** ในช่วงก่อนหน้านั้น การก่อสร้างในกรุงลิมาดำเนินไปโดยไม่มีการคำนึงถึงโบราณสถานแห่งนี้ และบางครั้งก็สร้างทับซากปรักหักพังไปเลยทีเดียว อย่างไรก็ตาม ในปี **1981** การขุดค้นครั้งใหญ่เริ่มต้นขึ้นภายใต้การนำของ **ดร.อิซาเบล ฟลอเรส เอสปิโนซา** (Dr. Isabel Flores Espinoza) โดยได้รับการสนับสนุนจากเทศบาลเมืองมิราฟลอเรสและกระทรวงวัฒนธรรมของเปรู 

ในปี **1984** ฮัวคา ปุคลานา ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น **แหล่งมรดกทางวัฒนธรรม** และในปีเดียวกันนี้ มีการเปิด **ห้องแสดงนิทรรศการ** ซึ่งจัดแสดงโบราณวัตถุจากหลากหลายวัฒนธรรม รวมถึงภาพถ่ายจากการขุดค้น หลังจากนั้น นักท่องเที่ยว สามารถมาเยี่ยมชมโบราณสถานแห่งนี้ได้เป็นครั้งแรก ในรอบหลายศตวรรษ 

นอกจากห้องแสดงนิทรรศการแล้ว **พิพิธภัณฑ์ฮัวคา ปุคลานา** ยังมีเส้นทางให้เดินชมซากโบราณสถาน อีกทั้งยังมีการจัดแสดงจำลองพิธีกรรมที่เคยจัดขึ้นที่นี่ รวมถึงโซนที่จัดแสดงพืชและสัตว์ท้องถิ่น เช่น **ต้นฝรั่งกวยาบา** และ **หนูตะเภา** (cuy ในภาษาเกชัว)