ถ้ำโชเวต์-ปงต์-ดาร์ก (Chauvet Cave)

ถ้ำโชเวต์-ปงต์-ดาร์ก (ฝรั่งเศส: Grotte Chauvet-Pont d'Arc [ɡʁɔt ʃovɛ pɔ̃ daʁk]) ตั้งอยู่ในจังหวัดอาร์แดช ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศฝรั่งเศส เป็นถ้ำที่มีภาพเขียนผนังถ้ำที่ได้รับการอนุรักษ์ไว้อย่างดีที่สุดในโลก รวมถึงหลักฐานอื่น ๆ ของชีวิตมนุษย์ในยุคพาลีโอลิธิกตอนบน ถ้ำแห่งนี้ตั้งอยู่ใกล้กับชุมชนวัลลง-ปงต์-ดาร์ก บนหน้าผาหินปูนเหนือเส้นทางเดิมของแม่น้ำอาร์แดช ในหุบเขาอาร์แดช 

ถ้ำนี้ถูกค้นพบเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม ค.ศ. 1994 และถือเป็นหนึ่งในแหล่งศิลปะก่อนประวัติศาสตร์ ที่สำคัญที่สุด องค์การยูเนสโก ได้ขึ้นทะเบียนให้เป็นมรดกโลกเมื่อวันที่ 22 มิถุนายน ค.ศ. 2014 การสำรวจครั้งแรกนำโดยนักสำรวจถ้ำสามคน ได้แก่ เอลิแอตต์ บรูเนล-เดชองป์, คริสเตียน ฮิลแลร์ และฌอง-มารี โชเวต์ (ซึ่งถ้ำได้รับการตั้งชื่อตามเขา) หกเดือนหลังจากที่มิเชล โรซา (บาบา) ค้นพบช่องเปิดที่ปัจจุบันเรียกว่า "เลอ ทรู เดอ บาบา" ('รูของบาบา') ในเวลาต่อมา กลุ่มนักสำรวจกลับเข้าไปในถ้ำอีกครั้ง โดยมิเชล ชาโบด์ และสมาชิกอีกสองคนได้เดินลึกเข้าไปจนพบ "ห้องแสดงภาพสิงโต" และ "ห้องสุดท้าย" ฌอง-มารี โชเวต์ ได้บันทึกเรื่องราวการค้นพบของเขาไว้อย่างละเอียด 

นอกจากภาพวาดและร่องรอยของมนุษย์แล้ว นักสำรวจยังพบซากฟอสซิล รอยเท้า และร่องรอยของสัตว์หลากหลายชนิด รวมถึงสัตว์ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว การศึกษาต่อมาโดยนักโบราณคดีชาวฝรั่งเศส ฌอง โคลตส์ เผยให้เห็นข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับถ้ำนี้ มีการถกเถียงเรื่องอายุของภาพวาด แต่การศึกษาในปี ค.ศ. 2012 ชี้ให้เห็นว่าภาพวาดเหล่านี้อยู่ในยุคโอริญัค (ประมาณ 32,000–30,000 ปีก่อน) ขณะที่การศึกษาในปี ค.ศ. 2016 ซึ่งใช้การหาอายุด้วยเรดิโอคาร์บอน 88 ตัวอย่าง ระบุว่ามีการอยู่อาศัยในสองช่วงเวลา คือเมื่อ 37,000–33,500 ปีก่อน และอีกครั้งเมื่อ 31,000–28,000 ปีก่อน โดยภาพวาดสีดำส่วนใหญ่น่าจะอยู่ในช่วงแรก 

ลักษณะของถ้ำ

ถ้ำแห่งนี้ ตั้งอยู่เหนือเส้นทางเดิมของแม่น้ำอาร์แดช ก่อนที่ปงต์-ดาร์กจะเปิดออก พื้นที่หุบเขาอาร์แดชมีถ้ำจำนวนมาก ซึ่งหลายแห่งมีความสำคัญทางธรณีวิทยาหรือโบราณคดี 

จากการหาอายุด้วยเรดิโอคาร์บอน ถ้ำแห่งนี้เคยถูกใช้โดยมนุษย์ในสองช่วงเวลาที่แตกต่างกัน ได้แก่ ยุคโอริญัคและยุคกราเวตเตียน ภาพวาดส่วนใหญ่มาจากยุคโอริญัค (32,000–30,000 ปีก่อน) ในขณะที่การอยู่อาศัยในยุคกราเวตเตียน (27,000–25,000 ปีก่อน) ทิ้งร่องรอยไว้เพียงเล็กน้อย เช่น รอยเท้าเด็ก เถ้าถ่านจากกองไฟ และร่องรอยควันจากคบไฟ รอยเท้าเหล่านี้อาจเป็นรอยเท้ามนุษย์ที่เก่าแก่ที่สุดที่สามารถระบุอายุได้ หลังจากการมาเยือนของเด็กคนนี้ หลักฐานบ่งชี้ว่าถ้ำถูกปิดผนึกโดยดินถล่ม ทำให้ไม่มีใครเข้าไปได้อีกจนกระทั่งถูกค้นพบในปี ค.ศ. 1994 

พื้นถ้ำซึ่งเป็นดินอ่อน ยังคงร่องรอยของอุ้งเท้าหมีถ้ำ รวมถึงหลุมรูปทรงกลมขนาดใหญ่ที่เชื่อว่าเป็น "รัง" ของหมี ซากฟอสซิลจำนวนมากถูกพบในถ้ำ รวมถึงกะโหลกของหมีถ้ำและกะโหลกแกะภูเขาที่มีเขา รอยอุ้งเท้าที่มีอายุ 26,000 ปีถูกเสนอว่าเป็นของสุนัข แต่มีการโต้แย้งว่าอาจเป็นของหมาป่า 

ภาพวาดในถ้ำ

มีการบันทึกภาพวาดสัตว์หลายร้อยภาพ ซึ่งแสดงให้เห็นสัตว์อย่างน้อย 13 ชนิด รวมถึงบางชนิดที่พบได้น้อยหรือไม่เคยพบในศิลปะยุคน้ำแข็ง เช่น สิงโตถ้ำ เสือดาว หมี และไฮยีน่า นอกจากนี้ยังมีภาพแรด ซึ่งหาได้ยากในศิลปะถ้ำยุคเดียวกัน 

เช่นเดียวกับศิลปะถ้ำส่วนใหญ่ ภาพวาดในถ้ำโชเวต์ไม่มีภาพมนุษย์ที่สมบูรณ์ แต่มีภาพบางส่วนของ "เทพีวีนัส" สองภาพ หนึ่งภาพอยู่ในซอกหรือโถงทางเข้าของห้องสุดท้าย อีกภาพอยู่บนแท่งหินรูปกรวยหรือรูปฟัน ภาพทั้งสองแสดงอวัยวะเพศหญิงที่เชื่อมต่อกับขาคู่หนึ่งที่ไม่สมบูรณ์ เหนือภาพวีนัสบนแท่งหินมีภาพหัวกระทิง ซึ่งทำให้บางคนตีความว่าภาพนี้เป็น "มิโนทอร์" 

มีภาพพิมพ์ฝ่ามือและเงามือ ที่เกิดจากการพ่นสีแดงลงบนมือที่กดแนบกับผนังถ้ำ นอกจากนี้ยังมีสัญลักษณ์นามธรรม เช่น เส้นและจุดกระจายอยู่ทั่วถ้ำ มีภาพสองภาพที่ไม่สามารถระบุได้แน่ชัด แต่มีลักษณะคล้ายผีเสื้อหรือรูปร่างของนก การรวมกันของหัวข้อเหล่านี้ทำให้นักศึกษาศิลปะก่อนประวัติศาสตร์บางคนเชื่อว่าภาพวาดเหล่านี้มีความเกี่ยวข้องกับพิธีกรรม ชามานิซึม หรือเวทมนตร์ 

หนึ่งในภาพวาด ซึ่งถูกวาดทับด้วยภาพกวางในภายหลัง มีลักษณะคล้ายภูเขาไฟที่ปะทุออกมา ซึ่งคล้ายกับภูเขาไฟในภูมิภาคที่ยังคุกรุ่นในขณะนั้น หากได้รับการยืนยัน จะถือเป็นภาพวาดการปะทุของภูเขาไฟที่เก่าแก่ที่สุดที่เคยค้นพบ 

เทคนิคการวาดภาพ

ศิลปินที่สร้างภาพวาดเหล่านี้ ใช้เทคนิคที่พบได้ไม่บ่อยในศิลปะถ้ำอื่น ๆ หลายภาพดูเหมือนจะถูกวาดขึ้นหลังจากที่ผนังถ้ำถูกขูดทำความสะอาดจากเศษซากและหินปูนที่สะสมอยู่ ซึ่งทำให้พื้นผิวเรียบและสว่างขึ้นอย่างเห็นได้ชัดสำหรับการทำงานของศิลปิน นอกจากนี้ ภาพยังมีลักษณะเป็นสามมิติ และแสดงถึงการเคลื่อนไหว โดยใช้เทคนิคการกรีดหรือแกะสลักรอบ ๆ ขอบของรูปสัตว์บางตัว 

ศิลปะในถ้ำโชเวต์ ยังมีความโดดเด่นเป็นพิเศษในยุคนั้น เนื่องจากมีการนำเสนอ “ฉาก” ที่สัตว์มีปฏิสัมพันธ์กัน เช่น ภาพแรดขนยาวสองตัวกำลังชนเขากัน ซึ่งอาจแสดงถึงการต่อสู้เพื่ออาณาเขตหรือสิทธิในการผสมพันธุ์ 

การหาอายุของภาพวาด

ถ้ำโชเวต์ มีภาพวาดถ้ำที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่เคยค้นพบมา โดยอ้างอิงจากการหาอายุด้วยเรดิโอคาร์บอนของ "สีดำจากภาพวาด รอยคบเพลิง และพื้นถ้ำ" ตามที่ฌอง โคลตส์ (Jean Clottes) กล่าวไว้ เขาสรุปว่า "ผลการหาอายุแบ่งออกเป็นสองช่วง คือ ประมาณ 27,000–26,000 ปีที่แล้ว และอีกช่วงหนึ่งประมาณ 32,000–30,000 ปีที่แล้ว" 

จนถึงปี ค.ศ. 1999 มีการรายงานอายุของตัวอย่างจากถ้ำแล้ว 31 ตัวอย่าง โดยตัวอย่างที่เก่าแก่ที่สุด (Gifa 99776 จาก "โซน 10") มีอายุประมาณ 32,900 ± 490 ปีที่แล้ว 

อย่างไรก็ตาม นักโบราณคดีบางคน ตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับอายุเหล่านี้ คริสเตียน ซึคนเนอร์ (Christian Züchner) อ้างอิงจากการเปรียบเทียบเชิงสไตล์ กับภาพวาดที่มีการหาอายุมาแล้ว จากแหล่งอื่น ๆ และแสดงความคิดเห็นว่า ภาพวาดสีแดงอาจมาจากยุคกราเวตเตียน (ประมาณ 28,000–23,000 ปีที่แล้ว) ส่วนภาพวาดสีดำอาจมาจากยุคมากดาเลเนียนตอนต้น (ประมาณ 18,000–10,000 ปีที่แล้ว) 

เพตติตต์ (Pettitt) และบาห์น (Bahn) ยังโต้แย้งว่า การหาอายุของภาพวาดเหล่านี้ ขัดแย้งกับลำดับพัฒนาการของศิลปะยุคก่อนประวัติศาสตร์ และยังมีข้อสงสัย เกี่ยวกับแหล่งที่มาของถ่าน ที่ใช้ในภาพวาด รวมถึงการปนเปื้อนของพื้นผิวหิน ที่ได้รับผลกระทบจากสิ่งแวดล้อม 

การศึกษาทางสไตล์ แสดงให้เห็นว่า มีภาพแกะสลักจากยุคกราเวตเตียน ที่ซ้อนทับบนภาพวาดสีดำ ซึ่งพิสูจน์ได้ว่าภาพวาดสีดำมีอายุมากกว่า 

หลักฐานเพิ่มเติมจากการหาอายุด้วยเรดิโอคาร์บอน

ภายในปี ค.ศ. 2011 มีการหาอายุด้วยเรดิโอคาร์บอนจากตัวอย่าง มากกว่า 80 ชิ้น ซึ่งรวมถึงรอยคบเพลิง ภาพวาด กระดูกสัตว์ และถ่านที่พบในพื้นถ้ำ ผลลัพธ์ชี้ให้เห็นว่า มีการสร้างสรรค์ศิลปะในถ้ำโชเวต์สองช่วง คือ ประมาณ 35,000 ปีที่แล้ว และ 30,000 ปีที่แล้ว ซึ่งสอดคล้องกับยุคโอริญัค 

ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 2012 มีการตีพิมพ์บทความวิจัยในวารสาร *Proceedings of the National Academy of Sciences* โดยนักวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยซาวอย มหาวิทยาลัยแอ็กซ์-มาร์แซย์ และศูนย์โบราณคดีแห่งชาติของฝรั่งเศส การศึกษานี้ยืนยันว่า ภาพวาดในถ้ำ ถูกสร้างขึ้นโดยมนุษย์ในยุคโอริญัค เมื่อประมาณ 30,000–32,000 ปีที่แล้ว นักวิจัยได้ข้อสรุปนี้ โดยใช้การวิเคราะห์ทางธรณีสัณฐาน และการหาอายุของชั้นหินที่พังถล่ม ซึ่งปิดปากถ้ำ พวกเขาพบว่า ทางเข้าถ้ำถูกปิดโดยหินถล่มเมื่อประมาณ 29,000 ปีที่แล้ว ซึ่งสอดคล้องกับอายุ ที่ได้จากการหาอายุด้วยเรดิโอคาร์บอน 

การศึกษาในปี 2016 และการยืนยันเพิ่มเติม

การศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสารเดียวกันในปี ค.ศ. 2016 วิเคราะห์อายุของตัวอย่างเรดิโอคาร์บอน 259 ตัวอย่าง ซึ่งบางตัวอย่างไม่เคยถูกเผยแพร่มาก่อน ผลการศึกษาสรุปว่ามีการอยู่อาศัยของมนุษย์ในถ้ำสองช่วง คือ 

1. **ช่วงแรก:** ประมาณ 37,000–33,500 ปีที่แล้ว
2. **ช่วงที่สอง:** ประมาณ 31,000–28,000 ปีที่แล้ว

จากการหาอายุ พบว่าภาพวาดสีดำเกือบทั้งหมดมาจากช่วงแรก นักวิจัยเชื่อว่าช่วงแรกสิ้นสุดลงเมื่อเกิดหินถล่มที่ปิดปากถ้ำ และมีหินถล่มอีกสองครั้งเมื่อสิ้นสุดช่วงที่สอง หลังจากนั้นไม่มีมนุษย์หรือสัตว์ขนาดใหญ่เข้าไปในถ้ำอีกเลย จนกระทั่งมีการค้นพบในปี ค.ศ. 1994 

ในปี ค.ศ. 2020 นักวิจัยใช้เส้นโค้ง สอบเทียบเรดิโอคาร์บอนใหม่ ที่เรียกว่า *IntCal20* เพื่อประมาณอายุของภาพวาดที่เก่าแก่ที่สุดในถ้ำ โดยระบุว่าภาพวาดนี้ถูกสร้างขึ้นเมื่อประมาณ 36,500 ปีที่แล้ว 

การหาอายุคู่ขนานกับถ้ำโชเวต์

ควบคู่ไปกับการหาอายุที่ดำเนินการในถ้ำโชเวต์ ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2008 เป็นต้นมา สมาชิกหลายคนของทีมวิทยาศาสตร์ที่รับผิดชอบการศึกษาถ้ำ ได้ทำการวิจัยทางโครโนโลยีในแหล่งศิลปะถ้ำอื่น ๆ ตามแนวหุบเขาแม่น้ำอาร์แดช ภายใต้การนำของ **ฌูเลียง มอนเนย์ (Julien Monney)** 

การวิจัยนี้เกิดขึ้นที่ **ถ้ำพวงต์ (Points cave)** ในเมืองเอกเกซ (Aiguèze) จังหวัดการ์ด (Gard) ประเทศฝรั่งเศส ซึ่งมีความคล้ายคลึงทางไอคอนกราฟิกอย่างชัดเจนกับถ้ำโชเวต์ นอกจากนี้ ยังมีการศึกษาใน **ถ้ำเดอ-อูเวอร์ตูร์ (Deux-Ouvertures cave)** 

การศึกษานี้ดำเนินการภายใต้ชื่อโครงการ **"Datation Grottes Ornées" (DGO)** ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อกำหนดบริบทของการมาเยือนถ้ำศิลปะหินในภูมิภาคนี้ โครงการ DGO พยายามศึกษา "ความพิเศษ" ทั้งในแง่ของช่วงเวลาและภาพวาดของถ้ำโชเวต์ โดยเปรียบเทียบกับแหล่งอื่น ๆ ในภูมิภาค งานวิจัยนี้ยังคงดำเนินอยู่ในปี ค.ศ. 2020 แต่ได้ให้ข้อมูลเชิงลึกหลายประการ เกี่ยวกับอายุของถ้ำโชเวต์โดยอ้อม