เมืองแคนดี (Kandy) ศรีลังกา

แคนดี (ภาษาสิงหล: මහනුවර Mahanuwara, อ่านว่า [mahanuʋərə]; ภาษาทมิฬ: கண்டி Kandy, อ่านว่า [ˈkaɳɖi]) เป็นเมืองสำคัญ ที่ตั้งอยู่ในจังหวัดภาคกลาง ของประเทศศรีลังกา เป็นเมืองหลวงสุดท้าย ของอาณาจักรสิงหล ระหว่างปี ค.ศ. 1469 ถึง 1818 ภายใต้ราชอาณาจักรแคนดี เมืองนี้ตั้งอยู่ท่ามกลางเทือกเขาบนที่ราบสูงแคนดี ซึ่งเป็นพื้นที่ปลูกพืชเขตร้อน โดยเฉพาะชา แคนดีเป็นทั้งศูนย์กลางการปกครองและศูนย์กลางศาสนา รวมถึงเป็นเมืองหลวงของจังหวัดภาคกลาง นอกจากนี้ยังเป็นที่ตั้งของวัดพระเขี้ยวแก้ว (ศรีดาลาดามาลิกาวะ) ซึ่งเป็นหนึ่งในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุดของศาสนาพุทธ ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกโดยองค์การยูเนสโกในปี ค.ศ. 1988 ในอดีต เจ้าเมืองพุทธท้องถิ่นได้ต่อต้านการรุกรานและการยึดครองของชาวโปรตุเกส ดัตช์ และอังกฤษ 

 

ที่มาของชื่อ 

เมืองและภูมิภาคนี้เคยมีชื่อเรียกหลากหลาย บางข้อมูลระบุว่าเดิมชื่อ "กาตูบุลุ นุวาระ" ตั้งอยู่ใกล้กับวาตาปูลูวา แต่ชื่อที่เป็นที่รู้จักในประวัติศาสตร์มากที่สุดคือ "เสนกดากาละ" หรือ "เสนกดากาลาปุระ" ซึ่งมีชื่อเต็มว่า "เสนกดากาละ ศิริวรรธนะ มหานุวาระ" (แปลว่า "เมืองอันยิ่งใหญ่ของเสนกดากาละที่เจริญรุ่งเรือง") ต่อมาเรียกสั้น ๆ ว่า "มหานุวาระ" 

ตามตำนาน ชื่อนี้อาจมีที่มาจากพราหมณ์นามว่า "เสนกันดา" ซึ่งเคยอาศัยอยู่ในถ้ำใกล้เคียง หรืออาจมาจากพระมเหสีของพระเจ้าวิกรมพาหุที่มีพระนามว่า "เสนกันดา" หรือมาจากอัญมณีสีพิเศษชื่อว่า "เสนกดากาละ" 

ราชอาณาจักรแคนดี เคยมีชื่อเรียกหลากหลายเช่นกัน ชื่อ "แคนดี" ที่ใช้ในภาษาอังกฤษนั้น มาจากการออกเสียงแบบแองโกลไซซ์ ของภาษาสิงหลว่า "กันดะ อุทะ ระตะ" (หมายถึง "ดินแดนบนภูเขา") หรือ "กันดะ อุทะ ปัส ระตะ" (หมายถึง "ห้าดินแดนบนภูเขา") ชาวโปรตุเกสเรียกชื่อย่อว่า "กันเดีย" ซึ่งใช้เรียกทั้งอาณาจักรและเมืองหลวง ในภาษาสิงหล เมืองนี้เรียกว่า "มหานุวาระ" (หมายถึง "เมืองใหญ่" หรือ "เมืองหลวง") แต่ในชีวิตประจำวันมักเรียกสั้น ๆ ว่า "นุวาระ" 

ประวัติศาสตร์ 

การก่อตั้ง  จากบันทึกทางประวัติศาสตร์ คาดว่าเมืองแคนดีถูกก่อตั้งโดยพระเจ้าวิกรมพาหุที่ 3 (ค.ศ. 1357–1374) แห่งอาณาจักรกัมโปลา และมีชื่อว่า "เสนกดากาลาปุระ"  พระเจ้าเสนะสัมมัตถะวิกรมพาหุ (ค.ศ. 1473–1511) เป็นกษัตริย์พระองค์แรกของราชอาณาจักรแคนดี ทรงมีเชื้อสายจากราชวงศ์โกฏเฏ และปกครองแคนดีในฐานะอาณาจักรกึ่งอิสระภายใต้ราชอาณาจักรโกฏเฏ พระองค์สืบราชสมบัติโดยพระราชโอรส คือ พระเจ้าเชยวีระอัสตานา (ค.ศ. 1511–1551) และต่อมาโดยพระเจ้าการลิยัทเทะบันดาระ (ค.ศ. 1551–1581) ซึ่งถูกสืบทอดโดยพระราชธิดา โดนา แคทเธอรีนา แห่งแคนดี (ค.ศ. 1581) 

ภายหลังพระราชินีโดนา แคทเธอรีนา พระเจ้าราชาสิงห์ที่ 1 ได้ขึ้นครองราชย์ แต่พระองค์ประสงค์จะปกครองจากอาณาจักรสิทาวากะที่ตั้งอยู่ทางตะวันตกของเกาะ ทำให้เกิดช่วงเวลาแห่งความวุ่นวายจนกระทั่งพระเจ้าโคนัปปุ บันดาระ ขึ้นครองราชย์ในฐานะพระเจ้าวิมลาธรรมสุริยะที่ 1 พระองค์ทรงหันมานับถือพุทธศาสนา และเพิ่มอำนาจโดยนำพระเขี้ยวแก้วจากเดลกามุวะมายังแคนดี 

ในปี ค.ศ. 1592 แคนดีกลายเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรอิสระสุดท้ายในเกาะ หลังจากชายฝั่งทั้งหมดถูกโปรตุเกสยึดครอง แม้ว่ากองทัพโปรตุเกสจะพยายามรุกรานหลายครั้ง โดยเฉพาะในยุทธการดันตูเร แต่ก็ถูกต่อต้านอย่างแข็งแกร่ง 

ภายหลังสงครามสิงหล-โปรตุเกส และการก่อตั้งอาณานิคมดัตช์ในศรีลังกา ดัตช์พยายามบุกแคนดีหลายครั้งแต่ล้มเหลว อาณาจักรแคนดีในช่วงนั้นยอมให้ดัตช์ตั้งถิ่นฐานบริเวณชายฝั่ง แต่ในปี ค.ศ. 1761 พระเจ้าเกียรติศรีราชาสิงห์ได้ทำการบุกโจมตีและยึดคืนพื้นที่ชายฝั่งเกือบทั้งหมด เหลือเพียงเมืองป้อมปราการเนกอมโบที่ยังอยู่ภายใต้การปกครองของดัตช์ 

ในปี ค.ศ. 1765 ดัตช์นำกองทัพขนาดใหญ่เข้ายึดเมืองแคนดี แม้ว่าจะสามารถยึดเมืองที่ถูกทิ้งร้างได้สำเร็จ แต่กองทัพดัตช์ต้องเผชิญกับสภาพแวดล้อมที่ยากลำบาก เช่น โรคภัย ความร้อน และการซุ่มโจมตีจากนักรบแคนดีที่ซ่อนตัวในป่า สุดท้ายมีการลงนามสนธิสัญญาสันติภาพในปี ค.ศ. 1766 

ดัตช์ครองพื้นที่ชายฝั่งต่อไปจนถึงปี ค.ศ. 1796 เมื่ออังกฤษเข้ายึดครองแทนในช่วงสงครามนโปเลียน และการปกครองของอังกฤษได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการด้วยสนธิสัญญาอาเมียงในปี ค.ศ. 1802 

ปีต่อมา อังกฤษพยายามบุกแคนดีในสงครามแคนดีครั้งแรก (ค.ศ. 1803) แต่ล้มเหลว อย่างไรก็ตาม แคนดียังคงเป็นศูนย์กลางของพระพุทธศาสนา เนื่องจากเป็นที่ประดิษฐานพระเขี้ยวแก้ว สัญลักษณ์แห่งอำนาจของกษัตริย์ ทำให้พระราชวังและวัดพระเขี้ยวแก้วตั้งอยู่ใกล้กัน 

ราชวงศ์สุดท้ายของแคนดีและการล่มสลาย

ราชวงศ์สุดท้ายที่ปกครองอาณาจักรแคนดีคือ ราชวงศ์นายัก (Nayaks) ซึ่งยังคงความเป็นอิสระจนถึงต้นศตวรรษที่ 19 

 

อนุสัญญาแคนดีระหว่างอังกฤษและขุนนางแคนดีในปี ค.ศ. 1815

ในสงครามแคนดีครั้งที่สอง กองทัพอังกฤษได้รุกรานโดยไม่มีการต่อต้าน และเข้าถึงเมืองแคนดีเมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1815 นี่เป็นครั้งแรกที่ศรีลังกาตกอยู่ภายใต้อำนาจของมหาอำนาจต่างชาติอย่างสมบูรณ์ การลงนาม "อนุสัญญาแคนดี" (Kandyan Convention) ในปี ค.ศ. 1815 ที่วัดพระเขี้ยวแก้ว (Sri Dalada Maligawa) ทำให้ราชอาณาจักรแคนดีสิ้นสุดลง 

กษัตริย์องค์สุดท้ายคือ พระเจ้าวิกรมราชสิงห์ (Vikrama Rajasinha) ผู้มีเชื้อสายอินเดียใต้ ทรงเผชิญกับการต่อต้านจากขุนนางสิงหลที่ต้องการลดอำนาจของพระองค์ ขุนนางเหล่านี้จึงจัดตั้งแผนการเพื่อโค่นล้มพระองค์ และยอมรับพระมหากษัตริย์อังกฤษเป็นกษัตริย์พระองค์ใหม่ ส่งผลให้ราชวงศ์แคนดีที่มีอายุยาวนานกว่า 2,500 ปีสิ้นสุดลง 

เมื่อวันที่ 2 มีนาคม ค.ศ. 1815 อำนาจอธิปไตยของเกาะศรีลังกาตกอยู่ภายใต้จักรวรรดิอังกฤษ อนุสัญญาแคนดีลงนามระหว่างอังกฤษและเหล่าขุนนาง (Radalas) ของแคนดี กษัตริย์ที่ถูกปลดไม่ได้ลงนามในสนธิสัญญานี้ แต่มีสมาชิกของราชสำนักและขุนนางแคนดีร่วมลงนาม พระเจ้าวิกรมราชสิงห์ถูกจับตัวไปเป็นเชลยที่ป้อมเวลลอร์ (Vellore Fort) ทางตอนใต้ของอินเดีย พร้อมด้วยเชื้อพระวงศ์ที่มีสิทธิ์ในราชบัลลังก์ คนในราชวงศ์บางส่วนถูกเนรเทศไปยังทัญชาวูร์ (Thanjavur) ซึ่งปัจจุบันยังคงมีสถานที่ที่เรียกว่า "Kandy Raja Aranmanai" ตั้งอยู่ทางตะวันออกของเมืองทัญชาวูร์ 

 

ยุคอาณานิคม

ในช่วงที่อังกฤษปกครองศรีลังกา แคนดีเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะหลังการกบฏอูวา (Uva Rebellion) 

 

เซอร์ โลว์รี (Sir Lowry) บันทึกไว้ในเอกสารราชการว่า:  "เรื่องราวการปกครองของอังกฤษ ในดินแดนแคนดีระหว่างกบฏในปี ค.ศ. 1818 ไม่สามารถเล่าได้โดยปราศจากความละอาย… แทบไม่มีสมาชิกของตระกูลชั้นสูงเหลืออยู่เลย… ผู้ที่รอดพ้นจากคมดาบและปืนต้องเสียชีวิตด้วยอหิวาตกโรค ฝีดาษ และความอดอยากนับร้อย… ผู้คนกลายเป็นพวกไม่รู้หนังสือและหมดอาลัยตายอยาก ความพยายามใด ๆ ของรัฐบาลอังกฤษในการพัฒนาหลังจากนั้น ล้วนล้มเหลว"* 

ในปี ค.ศ. 1848 การกบฏมาทาเล (Matale Rebellion) เกิดขึ้นโดยนำโดย กงกะเลโกดา บันดา (Gongalegoda Banda) และ ปูราน อัปปุ (Puran Appu) ก่อนหน้านั้น อังกฤษได้ปกครองแคนดีมานานกว่า 32 ปี ทำให้ประชาชนถูกกดขี่ ถูกริบที่ดินทำกิน และต้องใช้ชีวิตอย่างยากลำบาก อังกฤษพยายามบังคับให้ชาวบ้านทำงานรับจ้างในไร่ชาและไร่ยาง แต่ชาวแคนดีปฏิเสธ ส่งผลให้มีการนำแรงงานทมิฬจากอินเดียตอนใต้เข้ามาแทนที่ 

การกบฏเริ่มขึ้นเมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม ค.ศ. 1848 โดย กงกะเลโกดา บันดา ได้รับการสถาปนาเป็นกษัตริย์ และ ปูราน อัปปุ เป็นนายกรัฐมนตรี เป้าหมายหลักคือการยึดแคนดีกลับคืนจากอังกฤษ อย่างไรก็ตาม การกบฏครั้งนี้เป็นการลุกฮือของชาวบ้านทั่วไป ไม่ใช่ขุนนางแคนดี เนื่องจากชนชั้นปกครองถูกกำจัดไปเกือบหมดหลังการกบฏอูวา กบฏมาทาเลจึงถือเป็นก้าวแรกของการเปลี่ยนแปลงจากการกบฏแบบศักดินาสู่การเคลื่อนไหวเพื่อเอกราชในยุคสมัยใหม่ 

แคนดีในยุคปัจจุบัน

แคนดีเป็นเมืองที่ใหญ่เป็นอันดับสองของศรีลังกา และเป็นเมืองหลวงของจังหวัดภาคกลาง ทำเลที่ตั้งทำให้เมืองเป็นศูนย์กลางการคมนาคมของประเทศ 

- เส้นทางรถไฟจากโคลัมโบไปแคนดี และต่อไปยังบาดุลลา (Badulla) 

- ถนนหลัก โคลัมโบ-แคนดี และ แคนดี-นูวาราเอลิยา เป็นหนึ่งในถนนที่สวยงามที่สุดของประเทศ 

ปัจจุบัน ศรีลังกา กำลังศึกษาความเป็นไปได้ ในการสร้างทางด่วน ระหว่างโคลัมโบและแคนดี ผ่านเมืองคาดาวาตะ (Kadawata) และเมืองคาตูกัสโตตา (Katugastota) 

 

ภูมิศาสตร์และภูมิอากาศ

แคนดีตั้งอยู่ในเขตภูเขา รายล้อมด้วยเทือกเขาหลายแห่ง เช่น เทือกเขานักเกิลส์ (Knuckles) และเทือกเขาฮันธานา (Hanthana) มีความสูง 500 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล ตั้งอยู่ใกล้กับทะเลสาบแคนดีและอุทยานอูดาวัตเตกะเล (Udawatta Kele Sanctuary) 

- ภูมิอากาศ: เป็นแบบป่าฝนเขตร้อน (Af) ตามการจำแนกของ Köppen 

- ฤดูแล้ง: มกราคม - เมษายน 

- ฤดูมรสุม: พฤษภาคม - กรกฎาคม และ ตุลาคม - ธันวาคม 

- ความชื้น: 70% - 79% 

การบริหารปกครอง

แคนดีเป็นเมืองที่มีฐานะเป็น "เมืองกฎบัตร" (Charter City) มีระบบบริหารแบบ "สภานายกเทศมนตรี" (Mayor-Council Government) โดยนายกเทศมนตรีและสมาชิกสภาได้รับเลือกตั้งทุก ๆ 5 ปี หัวหน้าฝ่ายบริหารของเมืองคือ "ข้าหลวงเทศบาล" (Municipal Commissioner) ซึ่งดูแลแผนกต่าง ๆ ทั้งหมด 16 แผนกของเทศบาล 

เทศบาลเมืองแคนดี เป็นหน่วยงานปกครองของเมืองแคนดี้ ก่อตั้งขึ้นภายใต้กฎหมายเทศบาลปี พ.ศ. 2408 การประชุมครั้งแรกจัดขึ้นเมื่อวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2409 และศาลาว่าการเมืองแคนดี้ถูกจัดตั้งขึ้น ณ สถานที่ปัจจุบันที่เรียกว่า "Dunuwille Walawwe" ในปี พ.ศ. 2413 

ผู้ว่าราชการจังหวัดเซ็นทรัลเป็นประธานสภาเทศบาลจนถึงปี พ.ศ. 2482 เมื่อมีการเลือกตั้งนายกเทศมนตรีคนแรก ได้แก่ เซอร์ คูดา รัตวัตเต ต่อมามีการแก้ไขกฎหมายในปี พ.ศ. 2521 ทำให้นายกเทศมนตรีเป็นผู้นำฝ่ายบริหาร ขณะที่ข้าหลวงเทศบาลเป็นหัวหน้าฝ่ายปกครอง 

จากการเลือกตั้งปี พ.ศ. 2561 สภาเทศบาลประกอบด้วยสมาชิก 41 คน โดยพรรค UNP มี 19 คน พรรค SLPP มี 16 คน พรรค UPFA มี 3 คน พรรค JVP มี 2 คน และพรรค UPA มี 1 คน สภาเทศบาลจัดการประชุมเดือนละครั้งเพื่อติดตามความคืบหน้าและตัดสินใจดำเนินโครงการที่วางแผนไว้ นอกจากนี้ยังมีคณะกรรมการประจำ 5 คณะ ได้แก่ การเงิน กฎหมาย โครงสร้างพื้นฐาน กีฬา และบริการสวัสดิการ (ศูนย์เด็กก่อนวัยเรียนและห้องสมุด) ซึ่งจัดการประชุมทุกเดือนเพื่อพิจารณาและเสนอเรื่องที่เกี่ยวข้องให้สภาอนุมัติ

ประชากร 

เมืองแคนดี เป็นเมืองที่มีชาวสิงหลเป็นประชากรส่วนใหญ่ นอกจากนี้ยังมีกลุ่มชนอื่น ๆ เช่น ชาวมัวร์และชาวทมิฬ เมืองนี้เป็นศูนย์กลางทางศาสนาที่สำคัญของชาวสิงหลและเป็นสถานที่แสวงบุญของพุทธศาสนิกชน นิกายเถรวาท นอกจากนี้ยังมีสังฆมณฑลของคริสตจักรคาทอลิกตั้งอยู่ในเมืองนี้ 

 

เศรษฐกิจ 

แคนดี เป็นเมืองที่ใหญ่เป็นอันดับสองของศรีลังกา และเป็นเมืองหลวงของจังหวัดเซ็นทรัล มีบริษัทขนาดใหญ่หลายแห่ง ตั้งสำนักงานสาขาในเมืองนี้ อุตสาหกรรมสำคัญ ได้แก่ สิ่งทอ อัญมณีศรีลังกา เฟอร์นิเจอร์ เทคโนโลยีสารสนเทศ และเครื่องประดับ อีกทั้งยังมีศูนย์วิจัยทางการเกษตรตั้งอยู่ทั่วเมือง 

 

การดูแลสุขภาพ 

โรงพยาบาลแห่งชาติแคนดี เป็นสถานพยาบาลที่ใหญ่เป็นอันดับสองของศรีลังกา และอยู่ภายใต้การบริหารของกระทรวงสาธารณสุขของรัฐบาล โรงพยาบาลสอนแพทย์เปราดีนิยาเป็นโรงพยาบาลตติยภูมิที่สำคัญของประเทศ ตั้งอยู่บนทางหลวงสาย A1 เชื่อมต่อระหว่างแคนดี้และโคลัมโบ ใกล้สวนพฤกษศาสตร์หลวงเปราดีนิยา 

นอกจากนี้ ยังมีโรงพยาบาลทันตกรรมเปราดีนิยา และโรงพยาบาลเด็ก Sirimavo Bandaranaike ซึ่งตั้งอยู่ใกล้กับโรงพยาบาลสอนแพทย์เปราดีนิยา 

โครงสร้างพื้นฐาน 

การคมนาคม เมืองแคนดี มีระบบขนส่งสาธารณะที่อาศัยรถโดยสารเป็นหลัก ให้บริการโดยทั้งภาคเอกชนและบริษัทขนส่งของรัฐบาลศรีลังกา (SLTB) ขณะนี้กำลังก่อสร้างศูนย์ขนส่งหลายรูปแบบแคนดี้ (KMTT) ซึ่งจะรวมสถานีขนส่งหลักเข้ากับสถานีรถไฟแคนดี้ คาดว่าจะรองรับการเดินรถโดยสารประมาณ 2,000 เที่ยวต่อวัน และมีผู้โดยสารประมาณ 320,000 คนต่อวัน 

ทางอากาศ 

สนามบินแคนดีที่กำลังก่อสร้าง ในเขตคุนดาเซล จะช่วยเชื่อมต่อโดยตรงกับสนามบินนานาชาติบันดารานายาเก ในกรุงโคลัมโบ และกระตุ้นอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวในศรีลังกา 

 

 ถนน 

- ทางหลวงสาย A1 เชื่อมต่อระหว่างโคลัมโบและแคนดี้ 

- ทางหลวงสาย A9 เชื่อมต่อระหว่างจาฟนาและแคนดี้ 

- ทางหลวงสาย A26 เชื่อมต่อระหว่างพดิยาทาลาวะและแคนดี้ผ่านมหิยังคณะ 

- ทางหลวงสาย A10 เชื่อมต่อระหว่างพุตตาลัมและแคนดี้ผ่านกุรุนาเกละและกะตุกัสโตตะ 

- ทางหลวงสาย A5 เชื่อมต่อระหว่างเชนกาลาดีและแคนดี้ผ่านพดิยาทาลาวะ บาดุลลา นูวาราเอลิยา และเปราดีนิยา 

ทางด่วนโคลัมโบ-แคนดี กำลังอยู่ระหว่างการก่อสร้าง เพื่อเชื่อมโยงศูนย์กลางเศรษฐกิจ ที่ใหญ่ที่สุดสองแห่งของประเทศ 

 

รถไฟ 

เส้นทางรถไฟมาทาเล      เชื่อมต่อเมืองแคนดี         ผ่านเปราดีนิยาและมาทาเล นอกจากนี้      ยังเชื่อมต่อกับเส้นทางหลัก      ที่เชื่อมระหว่างโคลัมโบและบาดุลลา 

 

สถาปัตยกรรม 

วัดพระเขี้ยวแก้ว ทางตอนเหนือของทะเลสาบแคนดี มีสถานที่สำคัญทางศาสนา เช่น พระราชวังหลวงและวัดพระเขี้ยวแก้ว หรือที่รู้จักในชื่อ "ศรีดาลาดามาลิกาวะ" ซึ่งสร้างขึ้นใหม่ในศตวรรษที่ 18 ฐานของวัดทำจากหินแกรนิตซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากวัดในเมืองอนุราธปุระ เมืองหลวงเก่าของศรีลังกา วัดแห่งนี้มีการใช้วัสดุต่าง ๆ เช่น หินปูน หินอ่อน ไม้แกะสลัก และงาช้างในการตกแต่ง  

วัดพระเขี้ยวแก้ว เป็นสถานที่เก็บรักษาพระทันตธาตุของพระพุทธเจ้า ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของอำนาจ ของกษัตริย์สิงหล วัดนี้ เป็นหนึ่งในศาสนสถานที่สำคัญที่สุด ของพุทธศาสนิกชนทั่วโลก และเป็นศาสนสถานสุดท้าย ที่ถูกสร้างขึ้น เพื่อรักษาพระเขี้ยวแก้ว หลังจากมีการย้ายเมืองหลวงหลายครั้งในอดีต