เจดีย์ห่านป่าใหญ่ (Giant Wild Goose Pagoda)

**เจดีย์ห่านป่าใหญ่** หรือ **เจดีย์ห่านป่าใหญ่ (Big Wild Goose Pagoda)** (ภาษาจีน: 大雁塔; พินอิน: Dàyàn tǎ แปลตรงตัวว่า "เจดีย์หงส์ป่าใหญ่") เป็นเจดีย์ทางพุทธศาสนาที่มีขนาดใหญ่ ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของเมืองซีอาน มณฑลส่านซี ประเทศจีน สร้างขึ้นราวปี ค.ศ. 652 ในสมัยราชวงศ์ถัง เดิมมีห้าชั้น ต่อมาได้มีการบูรณะใหม่ในปี ค.ศ. 704 ในรัชสมัยของจักรพรรดินีอู่ เจ๋อเทียน และมีการเสริมผนังอิฐภายนอกในสมัยราชวงศ์หมิง

หนึ่งในวัตถุประสงค์ของการสร้างเจดีย์นี้คือเพื่อเก็บพระสูตรและรูปปั้นของพระพุทธเจ้า (พระโคตมพุทธเจ้า) ซึ่งถูกนำมาจากอินเดียโดยพระถังซำจั๋ง (พระถัง玄奘, Xuanzang) นักบวช นักปราชญ์ และนักแปลชาวพุทธในศตวรรษที่ 7 ปัจจุบัน ผนังภายในของเจดีย์ มีภาพแกะสลักพระพุทธรูป ฝีมือของเหยียน หลี่เปิ่น (Yan Liben) ศิลปินมีชื่อแห่งศตวรรษที่ 7

เจดีย์แห่งนี้ ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก โดยองค์การยูเนสโก ในปี ค.ศ. 2014 พร้อมกับแหล่งอื่น ๆ ตามเส้นทางสายไหม ในนาม "เส้นทางสายไหม: เครือข่ายเส้นทางฉางอาน-เทียนซาน"

สภาพแวดล้อมและประวัติ

เจดีย์ดั้งเดิมสร้างขึ้นในรัชสมัยของจักรพรรดิถังเกาจง (ครองราชย์ระหว่างปี ค.ศ. 649–683) เดิมมีความสูง 60 เมตร (200 ฟุต) เป็นโครงสร้างที่สร้างจากดินอัดแน่น (rammed earth) และมีเปลือกนอกเป็นหิน แต่พังทลายลงในเวลาราว 50 ปีต่อมา จักรพรรดินีอู่ เจ๋อเทียนจึงสั่งให้สร้างใหม่ พร้อมเพิ่มจำนวนชั้นเป็นสิบชั้นในปี ค.ศ. 704

ในปี ค.ศ. 1556 เกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ ทำให้เจดีย์ได้รับความเสียหายอย่างหนัก และลดลงเหลือเจ็ดชั้นตามที่เห็นในปัจจุบัน

ตัวเจดีย์ เอียงไปทางทิศตะวันตกอย่างชัดเจน (หลายองศา) โดยเจดีย์ห่านป่าเล็กที่อยู่ใกล้เคียงซึ่งสร้างในศตวรรษที่ 8 ได้รับความเสียหายเล็กน้อยจากแผ่นดินไหวเดียวกัน (และยังไม่ได้รับการซ่อมแซมจนถึงปัจจุบัน) เจดีย์ห่านป่าใหญ่ได้รับการซ่อมแซมครั้งใหญ่ในสมัยราชวงศ์หมิง (ค.ศ. 1368–1644) และได้รับการบูรณะอีกครั้งในปี ค.ศ. 1964 ปัจจุบัน เจดีย์มีความสูง 64 เมตร (210 ฟุต) และสามารถมองเห็นทิวทัศน์ของเมืองซีอานได้จากยอดเจดีย์

เจดีย์ ตั้งอยู่ภายในเขตของวัดต้าซือเอิน (วัดแห่งความเมตตาและความกรุณา) ซึ่งสร้างขึ้นในปี ค.ศ. 648 เพื่ออุทิศถวายแด่พระจักรพรรดินีจางซุน วัดนี้เปิดให้ประชาชนเข้าชม และมีนักท่องเที่ยวเยี่ยมชมหลายล้านคนต่อปี สามารถเดินทางมาที่วัดได้โดยรถไฟใต้ดินสาย 3 สถานี "ต้าเอี้ยนถ่า" (Dayanta Station) โดยมีประตูทางเข้า อยู่บริเวณมุมตะวันออกเฉียงเหนือ ของลานด้านเหนือ อีกทั้งยังมีประตูทางเข้าใหม่ที่เปิดในช่วงปลายปี ค.ศ. 2017

ประวัติ

ในปีที่สาม แห่งรัชสมัยหย่งฮุ่ย ของราชวงศ์ถัง (ค.ศ. 652) พระถังซำจั๋ง ได้สั่งสร้างเจดีย์ในรูปแบบตะวันตก ที่วัดต้าซือเอิน เพื่อเก็บรักษาคัมภีร์ภาษาสันสกฤตหลายร้อยเล่ม ที่ท่านนำกลับมาจากอินเดีย เดิมเรียกว่า “เจดีย์วัดซือเอิน” ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น “เจดีย์ห่านป่า” และเพื่อแยกความต่างจากเจดีย์ห่านป่าเล็กที่วัดเจี้ยนฝู จึงเรียกว่า “เจดีย์ห่านป่าใหญ่” ชื่อ “เจดีย์ห่านป่า” นั้นเชื่อกันว่า มาจากตำนานที่กล่าวถึงการ “ฝังห่านป่า และสร้างเจดีย์ไว้เหนือ”

เจดีย์ดั้งเดิมมีห้าชั้น โครงสร้างเป็นอิฐด้านนอกและดินภายใน ในสมัยราชวงศ์อู่โจว (ถังตอนกลาง) ตัวเจดีย์เริ่มทรุดโทรม จากวัชพืชที่ขึ้น ระหว่างรอยต่อของอิฐ จักรพรรดินีอู่และขุนนาง ได้ร่วมบริจาคทรัพย์ เพื่อรื้อเจดีย์เดิม และสร้างเจดีย์แบบศาลาสี่เหลี่ยมเจ็ดชั้นใหม่ ในสมัยต้าหลี มีการขยายเพิ่มเป็นสิบชั้น แต่ภายหลังถูกทำลายจากสงคราม และต่อมาได้สร้างใหม่เป็นเจ็ดชั้น

ในช่วงราชวงศ์ถังยุคหลัง (ค.ศ. 930–933) เจดีย์ได้รับการบูรณะโดยข้าหลวงอัน ชงปา ในยุคห้าราชวงศ์ ซึ่งเป็นช่วงที่เจดีย์มีรูปลักษณ์ใกล้เคียงกับปัจจุบัน ต่อมาในสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ เจดีย์ห่านป่าใหญ่เป็นเพียงสิ่งก่อสร้างเดียวที่เหลืออยู่จากวัดซือเอิน

ในปีที่ 2 แห่งรัชสมัยเฉิงฮว่า (ค.ศ. 1466) แห่งราชวงศ์หมิง วัดซือเอินรวมถึงเจดีย์ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ และในปีที่ 32 แห่งรัชสมัยว่านลี่ (ค.ศ. 1604) ได้มีการซ่อมแซมเจดีย์โดยติดตั้งบันไดใหม่ในแต่ละชั้น และเสริมชั้นผนังอิฐหนา 60 ซม. รอบโครงสร้างเดิมของสมัยถัง

ในสมัยจักรพรรดิคังซีแห่งราชวงศ์ชิง เจดีย์เริ่มเอียง และภายในปี ค.ศ. 1996 มีการเอียงประมาณ 1 เมตร จึงมีการซ่อมแซมและป้องกันโครงสร้างอย่างจริงจัง ภายหลังการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน เจดีย์ได้รับมาตรการคุ้มครองเป็นพิเศษ ในปี ค.ศ. 1963 เจดีย์ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งโบราณสถานระดับชาติ และในปี ค.ศ. 2013 ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก

โครงสร้าง

เจดีย์ห่านป่าใหญ่ ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของวัดต้าซือเอิน เป็นเจดีย์อิฐทรงสี่เหลี่ยมแบบศาลา มีฐาน ลำตัว และยอด ความสูงรวมจากฐานถึงยอดคือ 64.1 เมตร ฐานสูงประมาณ 4.2 เมตร มีความกว้างจากทิศเหนือไปใต้ประมาณ 48.8 เมตร ฐานของตัวเจดีย์มีความยาวด้านละ 25 เมตร โดยแต่ละชั้นจะค่อย ๆ แคบลงเป็นรูปทรงคล้ายกรวย

แต่ละชั้นมีเสารูปสี่เหลี่ยม บัลลังก์ ช่องประตูโค้ง และโถงไม้เลียนแบบโครงสร้างไม้จริง ห้องแต่ละชั้นมีจำนวนต่างกัน:

* ชั้นที่ 1–2: เสาซ่อนด้านละ 10 ต้น แบ่งเป็น 9 ห้อง

* ชั้นที่ 3–4: เสาซ่อนด้านละ 8 ต้น แบ่งเป็น 7 ห้อง

* ชั้นที่ 5–7: เสาซ่อนด้านละ 6 ต้น แบ่งเป็น 5 ห้อง

ผนังภายในตกแต่งด้วยจิตรกรรมฝาผนัง แสดงถึงการเดินทางของพระถังซำจั๋ง ไปอัญเชิญพระไตรปิฎก

ชั้นล่างมีประตูหินทั้ง 4 ด้าน เหนือกรอบประตู มีภาพสลักพระพุทธเจ้า และท้าวจตุโลกบาล แต่ละชั้นมีประตูโค้งอิฐทั้ง 4 ด้าน ภายในมีบันไดขึ้นรวม 248 ขั้น

ด้านนอกประตูทิศใต้ของชั้นล่าง มีศิลาจารึกสองแท่น

* แท่นหนึ่งมี “คำนำพระธรรมของพระสังฆราชแห่งถัง” ที่จักรพรรดิถังไท่จง (หลี่ชื่อหมิน) ทรงพระราชนิพนธ์ในปี 648

* อีกแท่นมี “บันทึกคำนำพระธรรม” โดยจักรพรรดิถังเกาจง (หลี่จื้อ) ทั้งสองจารึกโดยขุนนางชื่อ จู ซุ่ยเหลียง (Chu Suiliang) มีลวดลายชัดเจน ด้านบนสลักมังกรชีขด ด้านข้างมีใบไม้เลื้อย และฐานมีลายเทวดาเต้นรำและบรรเลงดนตรี

ในปี ค.ศ. 1954 ได้มีการเปลี่ยนบันไดเวียนภายในเจดีย์ห่านป่าใหญ่ใหม่ และมีการซ่อมแซมผนังด้านในของเจดีย์ ต่อมาในปี ค.ศ. 1961 เจดีย์ห่านป่าใหญ่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมสำคัญระดับชาติ (ภายใต้การคุ้มครองในระดับประเทศ) และในปี ค.ศ. 1962 ได้มีการติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันฟ้าผ่าบนยอดเจดีย์

ในปี ค.ศ. 1963 มีการซ่อมแซมยอดเจดีย์อีกครั้งหนึ่ง และในปี ค.ศ. 1990 หลังได้รับการอนุมัติจากสำนักโบราณวัตถุแห่งรัฐ ผู้ดูแลเจดีย์ได้จัดทีมบุคลากรเข้าดำเนินงานซ่อมบำรุง ซึ่งดำเนินไปจนถึงปี ค.ศ. 1992 งานหลักรวมถึงการเสริมความแข็งแรงของชายคาชั้นสอง ซ่อมแซมยอดเจดีย์ และเปลี่ยนอิฐบางส่วนที่ชำรุดบริเวณฐานชั้นล่าง

ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1995 ระบบป้องกันฟ้าผ่าของเจดีย์ได้รับการปรับปรุงครั้งใหญ่ ใช้เวลาหนึ่งปีจึงแล้วเสร็จ และระหว่างปี ค.ศ. 2000–2003 มีโครงการป้องกันการรั่วซึมของน้ำ และการเสริมความแข็งแรงของยอดเจดีย์และชายคาให้แล้วเสร็จ

ต่อมาในปี ค.ศ. 2008 เกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่เหวินชวน ซึ่งทำให้เกิดการรั่วซึมบริเวณยอดเจดีย์ งานซ่อมแซมที่เกี่ยวข้องเริ่มต้นในเดือนมิถุนายน ปี ค.ศ. 2012 และเสร็จสมบูรณ์ในเวลาต่อมา

เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน ปี ค.ศ. 2014 โครงการ “เส้นทางสายไหม: เครือข่ายเส้นทางฉางอาน-เทียนซาน” ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างจีน คาซัคสถาน และคีร์กีซสถาน ได้รับการขึ้นทะเบียนจากคณะกรรมการมรดกโลกครั้งที่ 38 เจดีย์ห่านป่าใหญ่ พร้อมกับเจดีย์ห่านป่าเล็ก และวัดซิงเจียว ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นส่วนหนึ่งของมรดกโลกในครั้งนี้ด้วย

เนื่องจากการใช้น้ำใต้ดินในท้องถิ่นมากเกินไป อัตราการเอียงของเจดีย์ห่านป่าใหญ่เริ่มเร่งขึ้น ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1945 ระหว่างปี ค.ศ. 1985–1996 อัตราการเอียงเฉลี่ยอยู่ที่ประมาณ 1 มิลลิเมตรต่อปี

จนถึงปี ค.ศ. 1996 จากการวัดจริงโดยหน่วยสำรวจ และทำแผนที่ของรัฐบาลจีนพบว่า เจดีย์เอียงไปแล้วถึง 1.0105 เมตร เพื่อรับมือกับสถานการณ์นี้ รัฐบาลเทศบาลเมืองซีอาน ได้เริ่มมาตรการปิดบ่อน้ำใต้ดินกว่า 400 บ่อรอบบริเวณเจดีย์ในปีเดียวกัน

ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1997 เป็นต้นมา เจดีย์เริ่มเอียงกลับในทิศทางตรงกันข้าม และภายในสิ้นปี ค.ศ. 2006 เจดีย์ได้เอียงกลับมาแล้ว 9.4 มิลลิเมตร ด้วยอัตราเฉลี่ยประมาณ 1 มิลลิเมตรต่อปี ซึ่งถือว่าค่อนข้างเสถียร

ในปี ค.ศ. 1988 เมืองซีอาน ได้ออกแบบตราสัญลักษณ์ประจำเมือง โดยใช้เงาของเจดีย์ห่านป่าใหญ่เป็นองค์ประกอบหลัก และในต้นปี ค.ศ. 2001 จัตุรัสด้านใต้ของเจดีย์ห่านป่าใหญ่หน้าวัดต้าซือเอิน ได้สร้างแล้วเสร็จ มีพื้นที่ทั้งหมด 32.6 เอเคอร์ ภายในประกอบด้วยรูปปั้นพระถังซำจั๋ง สวนหย่อม ทางเดินหินแกรนิต และสะพานน้ำ

ในเดือนธันวาคม ค.ศ. 2002 มีการเริ่มรื้อถอนและสร้างใหม่ทางด้านทิศเหนือของเจดีย์ และในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2003 การก่อสร้างจัตุรัสด้านเหนือของเจดีย์ห่านป่าใหญ่ก็เริ่มขึ้น จนแล้วเสร็จในเดือนธันวาคม ปีเดียวกัน โดยมีความยาวจากเหนือจรดใต้ 300 เมตร และจากตะวันออกไปตะวันตก 450 เมตร รวมพื้นที่ทั้งหมด 200 เอเคอร์

ภายในจัตุรัสประกอบด้วย สายน้ำตรงกลาง ลานวัฒนธรรมราชวงศ์ถัง สวนสาธารณะ ทางเดินศิลปะ และพื้นที่พาณิชยกรรม

ในปี ค.ศ. 2013 ราคาค่าเข้าชมเจดีย์ห่านป่าใหญ่ ในช่วงนอกฤดูท่องเที่ยว อยู่ที่ 20 หยวน และในฤดูท่องเที่ยวอยู่ที่ 30 หยวน อย่างไรก็ตาม หลังจากมีเสียงร้องเรียนจากนักท่องเที่ยว ราคาช่วงฤดูท่องเที่ยวกลับถูกปรับขึ้นเป็น 40 หยวน ทำให้สำนักราคาสินค้ามณฑลส่านซี ออกแถลงการณ์ในเว็บไซต์ทางการว่า การขึ้นราคานั้น ไม่ได้ผ่านกระบวนการอนุมัติ และเป็นความผิดพลาดของเจ้าหน้าที่

ในปีเดียวกัน เพื่อรักษาบทบาทของเจดีย์ห่านป่าใหญ่ให้เป็นจุดสังเกตสำคัญอย่างแท้จริง เทศบาลเมืองซีอานได้กำหนด "เขตกันชน" รอบเจดีย์ โดยมีขอบเขตชัดเจนดังนี้:

* **ทิศเหนือ:** จากถนนวงแหวนรอบสองฝั่งเหนือ

* **ทิศใต้:** ถึงถนนเหยียนหนานสายที่สาม

* **ทิศตะวันตก:** ถึงถนนชุ่ยฮวา

* **ทิศตะวันออก:** ถึงถนนฝูหรงตะวันออก

นอกจากนี้ ยังมีการกำหนด "แนวสายตา" 3 เส้น คือ

1. จากถนนเยียนต้าไปยังประตูเหอผิงเหมิน
2. จากถนนเยียนต้าเวสต์ไปยังถนนเฮิงกวง
3. จากถนนเยียนต้าซาน ไปจนถึงเส้นแดงของถนนเหยียนหนานสายที่สี่

พื้นที่กันชนดังกล่าวยังแบ่งเขตควบคุมความสูงของอาคารออกเป็นระดับต่าง ๆ ได้แก่ 6 เมตร, 9 เมตร, 12 เมตร, 18 เมตร, 24 เมตร, 36 เมตร, 45 เมตร และ 60 เมตร